Έρχονται δικαιώματα για νέους αμπελώνες

Αλεξανδρής Πέτρος

Πλήρη δικαιώματα για νέες φυτεύσεις αμπελώνων σε 300.000 στρέμματα, είναι έτοιμη να μοιράσει η κυβέρνηση, σε εφαρμογή των κοινοτικών αποφάσεων που αφήνουν το χειρισμό του θέματος στα κράτη – μέλη. Πιο συγκεκριμένα, προτείνεται η αναδιανομή αποθέματος 200-300 χιλιάδων στρεμμάτων, το οποίο έχει προκύψει από εκριζώσεις και εγκατάλειψη αμπελώνων. Το νούμερο θεωρείται τεράστιο καθώς αντιστοιχεί στο 1/3 των σημερινών εκτάσεων και διευκολύνει αμπελουργούς που έχουν φυτέψει «αυθαίρετα», χωρίς την αγορά δικαιωμάτων.

Τη μέση λύση αναζητά το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης στην περίπτωση που επικρατήσει το σενάριο της απαγόρευσης των νέων φυτεύσεων αμπελώνων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μετά από συναντήσεις του υπουργού, Αθανάσιου Τσαυτάρη, με τους εκπροσώπους των ιδιωτών και των συνεταιριστών οινοποιών, προέκυψε ότι πρόθεση της ελληνικής πλευράς είναι να προτείνει την αναδιανομή αποθέματος 200.000-300.000 στρεμμάτων, το οποίο έχει προκύψει από τις εκριζώσεις και την εγκατάλειψη των αμπελώνων τα τελευταία χρόνια.

Σίγουρα οι εκτάσεις αυτές είναι ένα νούμερο τεράστιο σε σχέση με τις ανάγκες του ελληνικού αμπελώνα για αναδιοργάνωση, αλλά μέσα σε αυτά θα ενταχθούν και όσα αμπέλια έχουν φυτευτεί τα προηγούμενα χρόνια «παράνομα», δηλαδή χωρίς την αγορά δικαιωμάτων από παλιούς αμπελουργούς.

Το ανύπαρκτο αμπελουργικό μητρώο μέχρι το 2011 και η παντελής έλλειψη ενημέρωσης των ενδιαφερόμενων οδήγησαν σε έναν αδιευκρίνιστο αριθμό στρεμμάτων αμπελώνων τα οποία είναι δηλωμένα στο ΟΣΔΕ και στο Μητρώο, αλλά δεν «πατάνε» σε δικαιώματα φύτευσης. Το πρόβλημα παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις φέτος, καθώς πολλοί από τους «αυθαίρετους» καλούνται από τις διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής να τακτοποιήσουν το θέμα αγοράζοντας δικαιώματα, ειδάλλως θα τους επιβληθεί πρόστιμο 1.200 ευρώ το στρέμμα!

Εξουσίες στα διεπαγγελματικά συμβούλια οίνου

Την αντικατάσταση των δικαιωμάτων φύτευσης με ένα νέο μηχανισμό, όπου τον όγκο της παραγωγής θα τον ρυθμίζουν οι ίδιοι οι επαγγελματίες του χώρου, προανήγγειλε ο επίτροπος Γεωργίας, Ντατσιάν Τσιόλος, από την Κύπρο όπου βρέθηκε για το άτυπο Συμβούλιο Υπουργών.

Η Κομισιόν θα παρουσιάσει αναλυτικά τις προτάσεις της για το κρασί στις 21 Σεπτεμβρίου στο Παλέρμο της Σικελίας. Πάντως, όπως αποκάλυψε ο κ. Τσιόλος, η παραγωγή οίνων ελεγχόμενης ονομασίας προέλευσης και προστατευόμενης γεωγραφικής ένδειξης θα ρυθμίζεται από τα τοπικά διεπαγγελματικά συμβούλια. Όσο για τους οίνους χωρίς γεωγραφική ένδειξη, αυτοί θα ρυθμίζονται είτε από τα κράτη μέλη είτε από τους ίδιους τους επαγγελματίες του κλάδου.

Απέναντι στις εκκλήσεις πολλών κρατών μελών για διατήρηση των δικαιωμάτων φύτευσης, ο επίτροπος τόνισε ότι δεν επιθυμεί να γίνουν «βήματα προς τα πίσω», αλλά προτιμάει να ισχύσει ένα «ανανεωμένο σύστημα» σε όλες τις κατηγορίες οίνου. Άλλωστε, όπως τόνισε, οι επαγγελματίες θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στη ρύθμιση της παραγωγής, καθώς αυτοί γνωρίζουν καλύτερα τις ανάγκες των αγορών.

Στοπ στο κρασί από επιτραπέζια σταφύλια

Εκτός επενδυτικών προγραμμάτων και ειδικών μέτρων στήριξης του αμπελοοινικού τομέα θα μένουν οι οινοποιητικές επιχειρήσεις που παραλαμβάνουν σταφύλια ακατάλληλα για κρασί και προέρχονται από αμπελοτεμάχια που δεν εντάσσονται στο δυναμικό παραγωγής, δηλαδή δεν έχουν δικαίωμα φύτευσης, καθώς επίσης και από τεμάχια ποικιλιών διπλής/τριπλής χρήσης που ενισχύονται από άλλη ΚΟΑ ή επιτραπέζιων σταφυλιών.

Επιπρόσθετα, στις οινοποιητικές επιχειρήσεις που δεν συμμορφώνονται με την τήρηση της κοινοτικής και εθνικής νομοθεσίας, θα επιβάλλονται οι προβλεπόμενες από τις ισχύουσες διατάξεις ποινικές και άλλες διοικητικές κυρώσεις, ενώ θα δεσμεύονται οι ποσότητες οινικών προϊόντων για τις οποίες υπάρχουν αμφιβολίες για την επιλεξιμότητά τους.

Λιγότερα και καλύτερα τα οινοστάφυλα

Περιορισμένα αποθέματα, λίγα σταφύλια και καθόλου ρευστότητα συνθέτουν το τρίπτυχο της φετινής οινοποιητικής περιόδου.

Πολλά υποσχόμενος σε αρώματα και ποιότητα αλλά ...απλήρωτος λόγω της έλλειψης ρευστότητας αποδεικνύεται ο φετινός -πρώιμος, εξαιτίας του θερμού καλοκαιριού- τρύγος. Οι καλές προοπτικές σε συνδυασμό με τα λίγα αποθέματα οίνου κανονικά θα πρέπει να διαμορφώσουν και ικανοποιητικές τιμές για το αμπελουργό, που περιμένει πως και πώς εδώ και πολλά χρόνια, να δει να ανταμείβονται οι κόποι του.

Ωστόσο, οι προβλέψεις για τις φετινές τιμές υπακούουν μάλλον στο πλαίσιο που δημιουργεί η οικονομική κρίση. Αν και φαίνεται ότι θα κινηθούν στα ίδια με τα περσινά επίπεδα με ελαφρά ανοδική ή πτωτική τάση ανάλογα με την περιοχή, η βασική παράμετρος που θα τις επηρεάσει είναι: «ποιος θα μπορεί να πληρώσει τους αμπελουργούς».

Έτσι, η εικόνα της νέας εγχώριας οινοπαραγωγής συμπυκνώνεται στο τρίπτυχο: Αποθέματα περιορισμένα. Σταφύλια λίγα. Ρευστότητα καθόλου.

H αμπελοοινική περίοδος αρχίζει με πολύ λίγα αποθέματα κρασιών από προηγούμενες σοδειές, καθώς λόγω της οικονομικής κρίσης και της αύξησης της φορολογίας στα άλλα αλκοολούχα ποτά, σημειώνεται μια μαζική στροφή της κατανάλωσης προς το κρασί, ιδίως στο λεγόμενο χύμα, μιας και οι λιανικές τιμές των εμφιαλωμένων κρασιών παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, ενώ στους χώρους μαζικής εστίασης τείνουν στην πλειονότητα τους να γίνουν απαγορευτικές.

Από άποψη όγκου παραγωγής, οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι επανερχόμαστε στα κανονικά επίπεδα, με τις περιοχές που είχαν πληγεί από τον περονόσπορο πέρυσι να παρουσιάζουν μια «ελαφριά κόπωση» ως προς τον όγκο. Μάλιστα, ασθένειες δεν παρατηρήθηκαν φέτος, αφού οι αμπελουργοί μετά την περσινή ζημιά αύξησαν τις φροντίδες τους και μόνο ένα περιστατικό ασθένειας με ωίδιο αναφέρθηκε στην περιοχή της Κεφαλονιάς το οποίο αντιμετωπίζεται.

Σύμφωνα πάντως με τις μέχρι τώρα συνθήκες που επικρατούν σήμερα στις αμπελουργικές περιοχές της Ελλάδας προκύπτουν τα εξής:

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι, στη Σαντορίνη μεγαλύτερη από πέρσι είναι η παραγωγή φέτος των σταφυλιών, σύμφωνα με τον Διευθυντή της Ένωσης Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων κ. Δημόπουλο. Ο Θηραϊκός αμπελώνας άντεξε τις θεομηνίες του χειμώνα και έδωσε και πάλι τους πλούσιους τους καρπούς του στους παραγωγούς, ενώ αυτό που περιμένουν ασφαλώς να ακούσουν με ενδιαφέρον τώρα είναι η τιμή των σταφυλιών. Ανάλογη είναι η εικόνα και στα ιδιωτικά οινοποιεία του νησιού.

-Στην Λήμνο, ο τρύγος ολοκληρώθηκε, δίνοντας αυξημένη παραγωγή κατά 40%, η οποία χαρακτηρίζεται από άποψη ποιότητας εξαιρετικά καλή. Συνολικά η παραγωγή των βιολογικών και συμβατικών σταφυλιών που παρέλαβε η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λήμνου ξεπέρασε τους 1.400 τόνους, ενώ οι συνολικές ποσότητες στο νησί ανήλθαν σε 50-60 τόνους.

-Στη Νάουσα, η χρονιά ξεκίνησε ιδιαίτερα βροχερή και δροσερή ως το τέλος του Μάη, ενώ στη συνέχεια ήταν πολύ θερμή και ξηρή με αποτέλεσμα ο τρύγος των περισσότερων ποικιλιών να είναι πρώιμος.

Έτσι ο τρύγος του Merlot ξεκίνησε ήδη κατά το τρίτο δεκαήμερο του Αυγούστου και ακολουθούν χωρίς διακοπή τα Syrah και οι Πειραματικές ποικιλίες, ενώ περιμένουμε και το Ξινόμαυρο να τρυγηθεί πρώιμα, το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Σεπτέμβρη. Οι ποσότητες είναι μικρότερες σε σχέση με τον περσινό τρύγο, ενώ η φαινολική ωριμότητα μοιάζει εξαιρετική.

-Στο Αμύνταιο, η χρονιά ξεκίνησε και εξελίχθηκε παρόμοια, με τη διαφορά ότι εδώ τον Ιούλιο είχαμε χαλαζόπτωση, η οποία μείωσε από 20-80% την παραγωγή. O τρύγος του Sauvignon Blanc, που ξεκίνησε ήδη κατά το τελευταίο πενθήμερο του Αυγούστου, δίνει σταφύλι ιδιαίτερα αρωματικό και με πολύ καλή οξύτητα. Πρώιμο τρύγο αναμένουμε και στις υπόλοιπες ποικιλίες. Η εικόνα της χρονιάς θα συμπληρώνεται συνεχώς όσο θα προχωράει ο τρύγος.

Επίσης, σύμφωνα με τις πληροφορίες που έδωσαν οι οινοποιητικοί συνεταιρισμοί, η ωρίμανση των σταφυλιών εξελίσσεται μέχρι σήμερα ομαλά, αν και επιτυχάνθηκε από τους τελευταίους καύσωνες (είχε προηγηθεί όμως επιβράδυνση της ωρίμασης λόγω βροχοπτώσεων στο τέλος της Άνοιξης).

Σε ορισμένες περιοχές (Κρήτη, Αχαΐα), ο τρύγος θα είναι πρώιμος κατά μια εβδομάδα από την κανονική του έναρξη, εφόσον βέβαια οι κλιματολογικές συνθήκες εξελιχθούν ομαλά και κυρίως με απουσία βροχοπτώσεων στις αρχές Σεπτεμβρίου.

Σε μόνιμη κρίση ο αμπελοοινικός τομέας

Ο αμπελοοινικός τομέας βρίσκεται στην κρισιμότερη στιγμή της ιστορίας της χώρας, αντιμετωπίζοντας κίνδυνο πλήρους κατάρρευσης και αν και θα μπορούσε να αποτελέσει μία από τις ατμομηχανές της παραγωγικής ανασυγκρότησης της οικονομίας.

Σύμφωνα μάλιστα, με κλαδική συνεταιριστική οργάνωση αμπελοοινικών προϊόντων ΚΕΟΣΟΕ, είναι χαρακτηριστικό ότι ενόψει τρυγητού, που ήδη ολοκληρώνεται σε ορισμένες περιοχές, έχουν διαμορφωθεί συνθήκες «κενού αγοράς» γεγονός που μεταφράζεται σε οδυνηρές κοινωνικές επιπτώσεις. Βασική αιτία της κατάστασης, κατά την Οργάνωση, είναι η χρηματοδοτική ασφυξία στην οποία έχουν περιέλθει οι οινοποιητικοί συνεταιρισμοί λόγω της τραπεζικής κρίσης, με αξιοσημείωτο όμως ότι σε πολλές περιπτώσεως ο τραπεζικός τομέας αρνείται με προσχηματικές προφάσεις να δανειοδοτήσει ακόμα και απολύτως υγιείς και φερέγγυες οινοποιητικές επιχειρήσεις, μεγεθύνοντας το ήδη οξύ πρόβλημα του κλάδου. Είναι χαρακτηριστικό, όπως καταγγέλθηκε σε πανελλαδική σύσκεψη της ΚΕΟΣΟΕ (συμμετείχαν πρόεδροι και διευθυντές από 22 οινοποιητικές συνεταιριστικές οργανώσεις), ότι «στο αίτημα προέδρου υγιούς συνεταιρισμού για χρηματοδότηση λόγο τρύγου, η ιδιωτική τράπεζα που εξαγόρασε την ΑΤΕ έθεσε ως προϋπόθεση την επιπλέον εγγύηση της προσωπικής περιουσίας του συνεταιριστικού στελέχους».

Μέτρα

Το γεγονός ότι η ποιότητα της φετινής παραγωγής είναι άριστη και σε κανονικά επίπεδα, επιβάλλει την άμεση λήψη μέτρων που θα άρουν το αδιέξοδο και θα επιτρέψουν την δραστηριοποίηση των οινοποιητικών συνεταιρισμών ώστε να απορροφηθεί η παραγωγή και να πληρωθούν οι αμπελουργοί.

Στα μέτρα αυτά, όπως τονίστηκε στη σύσκεψη, μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται:

-Η διαχείριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών των οινοποιητικών συνεταιρισμών στην ΑΤΕ – Πειραιώς χωρίς όρους ξεπουλήματος της αγροτικής γης και περιουσίας των συνεταιρισμών.

-Απρόσκοπτη χρηματοδότηση της παραγωγικής διαδικασίας είτε από νέο πιστωτικό φορέα είτε από το υφιστάμενο τραπεζικό σύστημα με νέο άτοκο δάνειο.

-Χρονική μετάθεση και μετατροπή του άτοκου δανείου σε μακροπρόθεσμο δάνειο.

-Παροχή δυνατότητας κυκλοφορίας οίνων ΠΟΠ σε bagin box δεδομένης της οικονομικής κρίσης και της κατάρρευσης πωλήσεων των εμφιαλωμένων οίνων.

-Υλοποίηση των προτάσεων που έχει υποβάλλει η ΚΕΟΣΟΕ για την αποκατάσταση του υγιούς ανταγωνισμού στην αγορά.

Φθηνές εισαγωγές κρασιών από Ε.Ε.

Μεγάλη αύξηση παρουσιάζεται στις εισαγωγές φτηνών κρασιών από την ΕΕ με παράλληλη μείωση των εξαγωγών ελληνικών κρασιών.

Αυτό προκύπτει από την επεξεργασία των στατιστικών της ΕΛΣΤΑΤ που πραγματοποίησε η ΚΕΟΣΟΕ, για την περίοδο Ιανουάριο-Δεκέμβριο του 2011, που αφορούν τις εισαγωγές και εξαγωγές των ελληνικών κρασιών το έτος που κορυφώθηκε η οικονομική κρίση.

Μετά την επεξεργασία των δεδομένων παρουσιάζονται τα εξής στοιχεία:

● Ο όγκος των εισαγόμενων οίνων παρουσίασε εκρηκτική αύξηση της τάξης του 96,01% από χώρες της ΕΕ, με πρώτη χώρα εισαγωγών την Ιταλία και μέση τιμή εισαγόμενων οίνων 0,82 ευρώ/λίτρο και τρίτη την Ισπανία με 0,49 ευρώ/λίτρο.

● Αντίστοιχα η αξία των εισαγωγών από χώρες της ΕΕ αυξήθηκε μόνο κατά 7,24%, γεγονός που καταδεικνύει την αύξηση σε όγκο εισαγωγών πάμφθηνων κρασιών, με το αναπάντητο ερώτημα πως πωλούνται αυτά τα κρασιά, να αναζωπυρώνεται.

● Η μέση τιμή εισαγωγής ανά λίτρο οίνου από χώρες της ΕΕ διαμορφώθηκε στα 1,21 € έναντι 2,21 ευρώ/λίτρο το 2010, επιβεβαιώνοντας την παραπάνω διαπίστωση. Η μέση τιμή εισαγωγών από Τρίτες Χώρες αυξήθηκε από 3,53 ευρώ/λίτρο σε 5,77 ευρώ/λίτρο.

● O όγκος των εξαγωγών προς χώρες της ΕΕ μειώθηκε κατά 11,36% και κατά 15,78% προς τρίτες χώρες καταρρίπτοντας τον μύθο περί αύξησης εξαγωγών εν μέσω κρίσης.

Η ερμηνεία της παραπάνω μεταβολής δίνεται από την εξέταση των στοιχείων αξίας των ελληνικών εξαγωγών οίνου. Σύμφωνα με τα στοιχεία η αξία εξαγωγών προς χώρες της ΕΕ αυξήθηκε κατά 6,37% και προς τρίτες χώρες κατά 11,39%. Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί τη μείωση εξαγωγών σε ποσότητες ακριβότερων οίνων.

Η παραπάνω διαπίστωση επιβεβαιώνεται από την διακύμανση των μέσων τιμών εξαγωγής σύμφωνα με την οποία η μέση τιμή εξαγωγής προς χώρες της ΕΕ αυξήθηκε από 1,35 ευρώ/λίτρο (2010), σε 1,62 ευρώ/λίτρο (2011). Παρά την ποσοστιαία αύξηση κατά 20% σε απόλυτες τιμές το ελληνικό κρασί εξακολουθεί να εξάγεται στις χαμηλές κατηγορίες τιμής, συνεχίζοντας την «άρρωστη» τακτική της «ομογένειας» και του «κάτω ραφιού».

Παράλληλα η μέση τιμή εξαγωγής προς τρίτες χώρες ενώ αυξήθηκε κατά 31,81%, από 2,42 ευρώ/λίτρο (2010) σε 3,19 ευρώ/λίτρο (2011), εξακολουθεί να παραμένει χαμηλή για τα δεδομένα του ανταγωνισμού λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι στις ΗΠΑ, πρώτη χώρα εξαγωγής, η μέση τιμή των 3,58 ευρώ/λίτρο (3,28 ευρώ/λίτρο 2010), θεωρείται χαμηλή έναντι των αντίστοιχων τιμών οίνων ανταγωνιστριών χωρών για το ελληνικό κρασί.

Ανάρπαστο το φθηνό σταφύλι για την παραγωγή τσίπουρου

Μικραίνει η ψαλίδα των τιμών μεταξύ των ανώτερης και κατώτερης ποιότητας οινοστάφυλων, εξαιτίας της μεγάλης ζήτησης που υπάρχει για την παραγωγή τσίπουρου. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Ελλήνων Οινοποιών, Άγγελο Ρούβαλη, «ο Ροδίτης, η Σουλτανίνα και άλλες ποικιλίες σταφυλιών, που έχουν τη χαμηλότερη τιμή, δείχνουν σημάδια έντονης ανόδου, σε αντίθεση με τα ποιοτικά σταφύλια για οίνους ΠΟΠ». Όπως εξήγησε στην Agrenda, ο λόγος για την εξέλιξη αυτή είναι ότι από τη μία τα οινοποιεία δεν είναι σε θέση να προσφέρουν υψηλότερες τιμές στους αμπελουργούς σε σχέση με πέρυσι, λόγω της έλλειψης ρευστότητας και από την άλλη οι παραγωγοί τσίπουρου, ειδικά όσοι δρουν στο περιθώριο του εμπορίου και χωρίς παραστατικά, μπορούν να διαπραγματευτούν πολύ υψηλότερες τιμές, λόγω του χαμηλού κοστολογίου που έχουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ροδίτης στην Πάτρα πωλείται από τον παραγωγό ακόμα και πάνω απο τα 30 λεπτά το κιλό.

Η παράμετρος που έχει οδηγήσει σε αυτή την «πλειοδοσία» των «τσιπουράδων» είναι η μειωμένη παραγωγή και ο κίνδυνος να μείνουν χωρίς πρώτη ύλη. Γι’ αυτό και την περασμένη Τρίτη, ο κ. Ρούβαλης, ως εκπρόσωπος των οινοποιών, συναντήθηκε με την ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και ζήτησε, μεταξύ άλλων, να μπει τάξη στο φαινόμενο της διπλής οινοποίησης.