Εντυπωσιακή εξοικονόμηση λιπάσματος έως και 50%, χωρίς μεγάλη μείωση της απόδοσης (85) σε σύγκριση με εκείνη των συμβατικών πρακτικών που ακολουθούνται από τους παραγωγούς έδειξαν τα αποτελέσματα εφαρμογής ερευνητικού προγράμματος, που στόχο έχει την εφαρμογή των αρχών της γεωργίας ακριβείας στην καλλιέργεια βάμβακος στο θεσσαλικό κάμπο.
Τα αποτελέσματα αυτά αντιστοιχούν σε διπλασιασμό της αποτελεσματικότητας χρήσης αζώτου στις πιλοτικές περιοχές (100%) σε σύγκριση με εκείνη των παραγωγών (50%).
Τα παραπάνω αποτελούν στοιχεία του ερευνητικού προγράμματος HydroSense, που έχει στόχο να εφαρμόσει τις αρχές της γεωργίας ακριβείας (ή σημειακής διαχείρισης) στην καλλιέργεια βάμβακος στο Θεσσαλικό κάμπο και να επιδείξει νέες τεχνολογίες για την εξοικονόμηση αρδευτικού νερού, αζωτούχου λίπανσης και φυτοπροστατευτικών ουσιών.
Το πρόγραμμα HydroSense συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του προγράμματος για το περιβάλλον LIFE+ και η υλοποίησή του έχει ξεκινήσει από τον Ιανουάριο του 2010.
Συντονιστής του προγράμματος είναι το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας (Συντονιστής Δρ. Σταμάτης Σταματιάδης) και συμμετέχουν το ΕΘΙΑΓΕ με το Ινστιτούτο Χαρτογράφησης και Ταξινόμησης Εδαφών (Επιστημονικός Υπέυθυνος Δρ. Χρίστος Τσαντήλας), το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό ινστιτούτο (Επιστημονικός Υπεύθυνος Δρ. Δημοσθένης Χάχαλης), το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας -Εργαστήριο Αγρομετεωρολογίας, (Επιστημονικός Υπεύθυνος Καθηγητής Νικόλαος Δαλέζιος) και το Γεωπονικό πανεπιστήμιο Αθηνών (Επιστημονικός Υπεύθυνος Επ. Καθηγητής Αθανάσιος Καμπάς).
Μεθοδολογία
Για τη διεξαγωγή του πειραματισμού στο πλαίσιο του προγράμματος HydroSense επιλέχθηκαν τρεις πειραματικοί αγροί σε διαφορετικές περιοχές του θεσσαλικού κάμπου, που αντιπροσωπεύουν διαφορετικούς τύπους εδαφών και παρουσιάζουν σχετικά μεγάλη ανομοιομορφία στις εδαφικές τους ιδιότητες, όπως αυτές εμφανίζονται στη δορυφορική εικόνα της περιοχής μελέτης.
Σε κάθε πειραματικό αγροτεμάχιο οριοθετήθηκε πιλοτική περιοχή 10 στρεμμάτων, στην οποία εφαρμόζεται το σύστημα διαχείρισης, που προτείνει το πρόγραμμα HydroSense. Στο υπόλοιπο τμήμα του αγρού η διαχείριση γίνεται με τη συμβατική μέθοδο κάθε παραγωγού και αποτελεί τον μάρτυρα προκειμένου να συγκριθεί με το νέο σύστημα διαχείρισης.
Σε κάθε ζώνη διαχείρισης προσδιορίστηκαν τέσσερα σημεία, στα οποία πραγματοποιούνται οι απαραίτητες δειγματοληψίες εδάφους, φύλλων, και εγκαταστάθηκαν τα συστήματα αισθητήρων για την παρακολούθηση των αναγκών της καλλιέργειας σε νερό.
Σε κάθε πιλοτική περιοχή του πειραματικού αγροτεμαχίου εγκαταστάθηκε σύστημα μεταβλητής παροχής νερού άρδευσης, με το οποίο υπάρχει η δυνατότητα άρδευσης κάθε ζώνης διαχείρισης αυτόνομα, τόσο ως προς την ποσότητα του αρδευτικού νερού όσο και ως προς το χρόνο άρδευσης.
Στο υπόλοιπο κομμάτι του πειραματικού αγρού η άρδευση πραγματοποιείται με τη συμβατική μέθοδο, που ακολουθεί ο κάθε παραγωγός.
Η άρδευση της καλλιέργειας βάμβακος στο HydroSense πραγματοποιείται από το Ινστιτούτο Χαρτογράφησης και Ταξινόμησης Εδαφών Λάρισας, ενώ για την παρακολούθηση των αναγκών της καλλιέργειας σε αρδευτικό νερό εγκαταστάθηκαν τρία διαφορετικά συστήματα αισθητήρων.
Η αζωτούχος λίπανση γίνεται μέσω τηλεπισκόπησης και μεταβλητής παροχής, ενώ προκειμένου να παρακολουθηθούν οι ανάγκες των φυτών για λίπανση και να ληφθούν σχετικές αποφάσεις εφαρμογής λιπάσματος, η ομάδα του εργαστηρίου Εδαφικής Οικολογίας και Βιοτεχνολογίας του Μουσείου Γουλανδρή πραγματοποιούσε μετρήσεις του φυλλώματος με τους πολυφασματικούς αισθητήρες.
Η παραγωγή χαρτών της απαίτησης σε άζωτο γινόταν εβδομαδιαία από το Εργαστήριο Αγρομετεωρολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κατά το κρίσιμο στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας εντός του Ιουλίου και το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου 2010.
Οι χάρτες αυτοί αποδίδουν τη χωρική παραλλακτικότητα της βλάστησης, όπως αυτή διαμορφώνεται από τις απαιτήσεις για λίπανση και είναι προσβάσιμοι στον διαδικτυακό τόπο www. hydrosense.org. Κατόπιν υπολογίστηκε η ποσότητα εφαρμογής λιπάσματος ανά διαχειριστική ζώνη, έτσι ώστε να είναι εφικτή η ταυτόχρονη μεταβλητή παροχή λιπάσματος και αρδευτικού νερού μέσω του δικτύου άρδευσης.
Φυτοπροστασία
Η φυτοπροστασία της καλλιέργειας βάμβακος στο HydroSense πραγματοποιείται από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, μέσω των αρχών της γεωργίας ακριβείας στη ζιζανιοκτονία και της ολοκληρωμένης αντιμετώπισης των εντόμων.
Σύμφωνα με τις συμβατικές πρακτικές χημικής αντιμετώπισης ζιζανίων στην Ελλάδα, εφαρμόζονται προ-φυτρωτικές ή προ-σπαρτικές καθολικές επεμβάσεις στην συνολική επιφάνεια του αγρού. Στο πρόγραμμα HydroSense γίνεται καταγραφή του είδους και της πυκνότητας εμφάνισης των ζιζανίων, ώστε να προσδιορισθεί η ένταση του ανταγωνισμού από τα ζιζάνια στην καλλιέργεια και με τη βοήθεια αξιόπιστων μοντέλων πρόβλεψης να αποφασισθεί η χρήση ή μη ζιζανιοκτόνων, καθώς και η κατάλληλη δόση εφαρμογής. Περαιτέρω μείωση των προ-φυτρωτικών ζιζανιοκτόνων στο βαμβάκι επιτυγχάνεται με την εφαρμογή ψεκασμού κατά λωρίδες επί της γραμμής σποράς.
Η μετα-φυτρωτική ζιζανιοκτονία επιτυγχάνεται με κατευθυνόμενο και χωρικά καθορισμένο ψεκασμό (δραστική ουσία glyphosate), με τη χρήση της τεχνολογίας αισθητήρων WeedSeeker. Μέσω του εν λόγω εξοπλισμού, εξοικονομείται μέχρι και 70% ζιζανιοκτόνου, αφού οι ψεκασμοί στοχεύουν αποκλειστικά τα ζιζάνια και όχι το γυμνό έδαφος.
Παράλληλα, με την ίδια τεχνολογία μπορούν να δημιουργηθούν χάρτες πυκνότητας ζιζανίων και χωρικά καθορισμένης εφαρμογής ζιζανιοκτόνων (site specific herbicide application maps) στον αγρό, με τη χρήση των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών.
Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση εχθρών πραγματοποιείται μέσω ενός δικτύου φερομονικών παγίδων για την παρακολούθηση των πληθυσμών τριών ειδών αγρότιδων (Agrotis sp), καθώς και των ακμαίων του πράσινου (Helicoverpa armigera) και ρόδινου σκουληκιού Pectinophora gossypiella). Τα επίπεδα συλλήψεων ενήλικων εντόμων βοηθούν στη λήψη αποφάσεων για την ανάγκη ή όχι επέμβασης με κατάλληλο εντομοκτόνο.
Στόχος της μεθόδου είναι η αποφυγή άσκοπων ψεκασμών που γίνονται με λάθος κριτήρια, (π.χ. ημερολογιακά) και συνήθως προκαλούν μεγαλύτερα προβλήματα, κυρίως λόγω της εξόντωσης των φυσικών εχθρών των επιβλαβών εντόμων.
Καινοτομίες
Στις καινοτομίες του προγράμματος HydroSense συγκαταλέγεται, όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Δρ. Χρίστος Τσαντήλας, από το Ινστιτούτο Χαρτογράφησης Εδαφών, η ταυτόχρονη μεταβλητή παροχή αρδευτικού νερού και αζωτούχου λίπανσης σε αγροτεμάχια, τα οποία έχουν προηγουμένως διαιρεθεί σε διαχειριστικές ζώνες, δηλαδή σε περιοχές του αγρού που έχουν ομοιογενείς ιδιότητες του εδάφους.
Στο τέλος της καλλιεργητικής περιόδου, η απόδοση της καλλιέργειας σε κάθε διαχειριστική ζώνη συγκρίνεται με εκείνη της συμβατικής καλλιέργειας του παραγωγού με τη δημιουργία χαρτών απόδοσης για κάθε πειραματικό αγρό με τη χρήση ειδικού εξοπλισμού, έτσι ώστε να αξιολογηθούν τα πλεονεκτήματα της χρήσης της νέας τεχνολογίας σε οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο.
Σε δεύτερο στάδιο, το HydroSense έχει στόχο να επιδείξει τα πλεονεκτήματα της χρήσης δορυφορικών εικόνων και του γεωγραφικού συστήματος πληροφοριών (GIS) για την αναγωγή των δεδομένων από το επίπεδο των αγροτεμαχίων σε ευρύτερες αγροτικές εκτάσεις του θεσσαλικού Κάμπου.
http://www.iefimerida.gr
