Τα είδη του γένους Citrus ανήκουν στην οικογένεια Rutaceae και στη φυλή Citreae. Όλα τα μέλη της φυλής έχουν χαρακτηριστικό καρπό, το εσπερίδιο που είναι είδος ράγας με χρώμα κίτρινο και ο φλοιός δεν αποσπάται από τη σάρκα. Τα είδη αυτά είναι η λεμονιά, η κιτριά και το βοτρυόκαρπο. Το λεμόνι είναι καλλιεργημένο υβρίδιο που προέρχεται από άγριες ποικιλίες όπως είναι το κίτρο και το μανταρίνι. Η λεμονιά προέρχεται από την κεντρική Ινδία, όπου καλλιεργήθηκαν και τα πρώτα δένδρα.
Η λεμονιά μπορεί να μεγαλώσει μέχρι 6 μέτρα ύψος αλλά συνήθως είναι πιο κοντή. Τα κλαδιά της έχουν αγκάθια, τα φύλλα είναι πράσινα και λαμπερά. Τα άνθη είναι λευκά εξωτερικά, ενώ εσωτερικά τείνουν προς το μωβ.
Εικόνα 1. Άνθη λεμονιάς.
Εικόνα 2. Καρποί λεμονιάς.
Κοινή ονομασία: Λεμονιά, οικογένεια Ρυτοειδών
Επιστημονική ονομασία: Citrus limon, οικογένεια Rutaceae
Είδη και ποικιλίες της λεμονιάς
Στην Ελλάδα, η κυριότερη ποικιλία είναι η Μαγληνή, η οποία έχει πολλές ομοιότητες με την ιταλική ποικιλία Femminelo. Η ελληνική ποικιλία είναι αρκετά παραγωγική αλλά ευαίσθητη στη κορυφοξήρα. Ο καρπός της είναι μεσαίου μεγέθους με λείο και λεπτό φλοιό και ωριμάζει νωρίς το φθινόπωρο. Θεωρείται ότι είναι καλή ποικιλία και αποτελεί τη βάση της λεμονοπαραγωγής της χώρας αφού αποτελεί το 55% της συνολικής παραγωγής.
Ακολουθεί σε όγκο παραγωγής η Καρυστινή, ποικιλία χωρίς αγκάθια και με μέτρια ανθεκτικότητα στη κορυφοξήρα. Ο καρπός της είναι καλής ποιότητας, πλούσιος σε χυμό με όξινη γεύση και ο φλοιός είναι τραχύς, μετρίου πάχους. Ωριμάζει από τα τέλη φθινοπώρου μέχρι και τις αρχές άνοιξης. Συμμετέχει κατά 20% στη συνολική παραγωγή λεμονιών στην Ελλάδα.
Τώρα τελευταία διαδίδεται και η Αδαμοπούλου που έχει ομοιότητες με τη ποικιλία Libson. Η ποικιλία Αδαμοπούλου είναι πολύ παραγωγική, ανθεκτική στη κορυφοξήρα και προωθείται για τη παραγωγή καλοκαιρινού λεμονιού. Ο καρπός της είναι μετρίου έως μεγάλου μεγέθους, ο φλοιός είναι παχύς με επιφάνεια τραχεία.
Στη Κρήτη, γνωστή είναι η ποικιλία Κιτρολεμονιά, με μεγάλο καρπό, παχύ φλοιό και λίγα οξέα. Χρησιμοποιείται κυρίως στη ζαχαροπλαστική. Επίσης, στην Κρήτη συναντάμε και τη ποικιλία Ζαμπετάκη, γνωστή και στη Πελοπόννησο.
Πολύ καλή ποικιλία είναι η Εύρηκα ή Eureka, όπου το δένδρο δεν έχει καθόλου αγκάθια και οι καρποί της ωριμάζουν καθ' όλη τη διάρκεια του έτους και κυρίως την άνοιξη και το καλοκαίρι.
Μια άλλη ποικιλία που ο καρπός της μοιάζει με τον καρπό της Εύρηκα είναι η Libson, αλλά αυτή έχει αγκάθια. Ο καρπός της είναι πλούσιος σε κιτρικό οξύ και παρουσιάζει μεγάλη περίοδο ωρίμανσης των καρπών.
Στην Κύπρο, ενδιαφέρον παρουσιάζει η ποικιλία Λάπηθος, η οποία έχει ομοιότητες με τη Libson και είναι ανθεκτική στη κορυφοξήρα.
Τέλος, στις ελληνικές ποικιλίες συγκαταλέγεται κα η Μικρόκαρπη Χίου ή αλλιώς γνωστή και σαν “Λεμονάκι της Χίου”.
Υπάρχουν Ιταλικές ποικιλίες όπως: Femminelo, Monachello, Lunario και Interdonato.
Υπάρχουν Ισπανικές ποικιλίες όπως: Verna και Fino.
Υποκατάστατα λεμονιάς
Υπάρχουν “αντικαταστάτες” της λεμονιάς για περιόδους που δεν έχουμε λεμόνια και που αντέχουν σε ακόμα μικρότερες θερμοκρασίες.
1. Μεξικάνικη λιμεττία: τα βενέτικα λεμόνια είναι πρασινοκίτρινα, με διακριτικό άρωμα και δίνουν παραγωγή τον Σεπτέμβριο, τότε που υπάρχει έλλειψη από λεμόνια. Κατάλληλη για καλλιέργεια σε κήπο αλλά πρέπει να φυτευτεί σε θέση προστατευμένη από τον αέρα και το κρύο.
2. Κόκκινα λεμόνια: οι καρποί τους είναι λείοι, με λεπτή φλούδα και γίνονται κόκκινοι όταν ωριμάσουν. Αντέχουν στο κρύο μέχρι τους -6 βαθμούς Κελσίου.
3. Limequat: οι λεμονιές αυτές έχουν την μορφή θάμνου, είναι παραγωγικές και οι καρποί τους πλούσιοι σε χυμό. Ωριμάζουν από τον Ιανουάριο μέχρι τον Μάρτη, αντέχουν μέχρι τους -6 βαθμούς Κελσίου και χρησιμοποιούνται πολύ για τη παρασκευή λικέρ.
Κάποτε χρησιμοποιούνταν και η “Λιμεττία της Ταϊτής” αλλά είναι πολύ ευαίσθητη σε ιούς και δε θα συνιστούσα να την επιλέξετε!
Υποκείμενα λεμονιάς
Βολκαμεριάνα ( Citrus volkameriana)
Είναι φυσικό υβρίδιο λεμονιάς, με μεγάλη ανθεκτικότητα στα ασβεστώδη εδάφη και μέτρια ανθεκτικότητα στο κρύο και την αλατότητα. Είναι ανεκτικό στη τριστέτσα και στους ιούς αλλά όχι και στη κορυφοξήρα. Στην Κύπρο χρησιμοποιείται ως υποκείμενο για τη λεμονιά αλλά και για τα άλλα εσπεριδοειδή. Παρουσιάζει έντονα το φαινόμενο να εκπτύσσει λαίμαργους βλαστούς που δρούν ανταγωνιστικά.
Benton
Το υβρίδιο αυτό παρουσιάζει ανεκτικότητα στη φυτόφθορα και η λεμονιά έχει καλή συμφωνία με αυτό.
Γλυκολιμμετιά- Sweet lime
Το καλύτερο υποκείμενο για τη λεμονιά, τα δένδρα παράγουν πολύ, προσαρμόζονται σε βαθιά εδάφη αλλά οι καρποί δεν είναι πάντα καλής ποιότητας. Έχει ευαισθησία στα άλατα και στο ψύχος.
Παρατηρήσεις για υποκείμενα λεμονιάς
Σε περιοχές που η λεμονιά είναι ευαίσθητη στη κορυφοξήρα, μπορείτε να κάνετε τα εξής:
α) χρησιμοποιήστε ως υποκείμενο τη νεραντζιά, ως ενδιάμεσο εμβόλιο τη πορτοκαλιά και κατόπιν εμβολιάζουμε τη λεμονιά και
β) εμβολιάζουμε λεμονιά πάνω σε μανταρινιά (ποικιλία Κλεοπάτρα).
Σε ψυχρά περιβάλλοντα κατάλληλο υποκείμενο είναι η πορτοκαλιά η τρίφυλλη.
Κλίμα και έδαφος κατάλληλο για τη λεμονιά
Η λεμονιά απαιτεί κλίμα υγρό και θερμό με ήπιο χειμώνα, όπου η θερμοκρασία δεν πέφτει κάτω από τους 0 βαθμούς Κελσίου. Στους -2 βαθμούς Κελσίου τα άνθη, οι νεαροί βλαστοί και οι καρποί παθαίνουν ζημιά ενώ στους -5 βαθμούς Κελσίου παθαίνουν ζημιά οι βλαστοί μεγαλύτερης ηλικίας και οι καρποί. Στους -10 βαθμούς Κελσίου παρατηρείται νέκρωση των δένδρων. Επίσης, η λεμονιά επηρεάζεται από τους ισχυρούς ανέμους και για αυτό προτείνεται η δημιουργία ανεμοφράκτη, όπου υπάρχει η δυνατότητα.
Θέλει γόνιμο αλλά ελαφρύ έδαφος που να αερίζεται καλά.
Πολλαπλασιασμός της λεμονιάς
Η λεμονιά πολλαπλασιάζεται συνήθως με εμβολιασμό σε κατάλληλα υποκείμενα αλλά και με μοσχεύματα.
Για τον εμβολιασμό κατάλληλες περίοδοι είναι Μάρτιος-Απρίλιος και Σεπτέμβριος-Οκτώβριος και η μέθοδος είναι το όρθιο ή αναστραμμένο Τ.
Τα μοσχεύματα λεμονιάς ριζοβολούν εύκολα, λαμβάνονται από καλά αναπτυγμένους βλαστούς, το μήκος τους κυμαίνεται γύρω στα 15 εκατοστά και να έχουν 3-4 καλούς οφθαλμούς.
Φύτευση της λεμονιάς
Η κατάλληλη απόσταση για φύτευση λεμονιάς σε κήπο είναι 6-8 μέτρα και η καλύτερη εποχή η άνοιξη, όταν έχει περάσει εντελώς ο κίνδυνος παγετού. Αρχικά σκάβετε έναν λάκκο με πλάτος αρκετά μεγάλο και βάθος μέχρι μία φορά μεγαλύτερο από το ύψος της. Αν θέλετε προσθέτετε και οργανικό λίπασμα και στη συνέχεια γεμίζετε τον λάκκο με το χώμα μέχρι να φτάσει το ύψος του εδάφους. Το δενδρύλλιο αφού φυτευτεί χρειάζεται υποστήριξη και ο κορμός προστασία από τον ήλιο και τα τρωκτικά. Συνήθως περιβάλλεται από λευκό ειδικό χαρτί με τη μορφή του κυλίνδρου.
Κλάδεμα της λεμονιάς
Το κατεξοχήν σχήμα στη λεμονιά είναι το κύπελλο με 3-5 βραχίονες. Αφού επιλέξουμε τους βασικούς βραχίονες κλαδεύουμε ελαφρώς για να μπει το δένδρο γρήγορα σε καρποφορία. Η λεμονιά κλαδεύεται κάθε 2 χρόνια. Σε κάποιες ποικιλίες όπως η Αδαμοπούλου και η Libson το κλάδεμα γίνεται μετά τη συγκομιδή, Ιανουάριο-Φεβρουάριο, ενώ όψιμες ποικιλίες μπορούν να κλαδευτούν και με τους καρπούς σε όλη τη διάρκεια του έτους. Είναι προτιμότερο όμως να γίνεται άνοιξη-καλοκαίρι όταν η παραγωγή όψιμων λεμονιών έχει μειωθεί.
Μη ξεχνάτε: στις τομές του κλαδέματος κάνουμε επάλειψη με μαστίχα ή αλοιφή κλαδέματος. Επίσης, μπορούμε κα φτιάξουμε μόνοι μας αλοιφή με μίγμα θειικού χαλκού, θειϊκού σιδήρου και ασβεστίου ή μίγμα υγρής ασφάλτου σε ανάμιξη με λινέλαιο.
Άρδευση της λεμονιάς
Η λεμονιά είναι επιπολαιόριζο δένδρο που σημαίνει ότι οι ρίζες του δεν φτάνουν σε πολύ μεγάλο βάθος και ως εκ τούτου η άρδευση θα πρέπει να γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα και με ποσότητα νερού τόση όση να καλύπτουμε το 1 μέτρο βάθος. Τα νεαρά δένδρα καλό είναι να ποτίζονται 2-3 φορές την εβδομάδα ενώ τα δένδρα μεγαλύτερης ηλικίας χρειάζονται λιγότερο τακτικά πότισμα, κάθε 8-0 ημέρες το καλοκαίρι και τον χειμώνα ακόμα πιο αραιά.
Καλλιέργεια της λεμονιάς σε γλάστρα
Η λεμονιά μπορεί να ευδοκιμήσει σε γλάστρα εφόσον υπάρχουν νάνες ποικιλίες που φτάνουν μέχρι τα 2 μέτρα. Αγοράζετε γλάστρα, με όσο γίνεται μεγαλύτερη διάμετρο, βάζετε φυτόχωμα (σχεδόν μέχρι το μισό του ύψους) και κάποιο λίπασμα, τοποθετείτε το δενδρύλλιο και συμπληρώνετε με χώμα μέχρι πάνω, στο χείλος της γλάστρας. Για καλύτερα αποτελέσματα, στο κάτω μέρος της γλάστρας ανοίγουμε μια τρύπα για καλύτερη στράγγιση αλλά για να μην μας “φεύγει” χώμα, τοποθετούμε μόνιμα ένα κομμάτι ύφασμα ανάμεσα από τη γλάστρα και από το πιατάκι (όπως στη πορτοκαλιά).
Τη λεμονιά στη γλάστρα τη ποτίζουμε συχνά αλλά θα ήταν σοφό το πότισμα να γίνεται με βάση την αποστράγγιση του χώματος και τη θερμοκρασία. Σχετικά με τη λίπανση θέλει κάθε 15-20 ημέρες και το λίπασμα πρέπει να είναι πλούσιο σε άζωτο και στα απαραίτητα ιχνοστοιχεία.
Λίπανση της λεμονιάς
Οι απαιτήσεις σε λίπανση ποικίλουν από έδαφος σε έδαφος και από εποχή σε εποχή. Τη προηγούμενη δεκαετία υπήρχε η τάση να χρησιμοποιούνται μικτά λιπάσματα σε συνδυασμό με συμπληρωματική αζωτούχο λίπασμα (θειική αμμωνία, νιτρική αμμωνία, ουρία κ.α.) Αυτό γινόταν σε επαναληπτική βάση με αποτέλεσμα να υποβαθμιστεί η ποιότητα των καρπών όχι μόνο της λεμονιάς αλλά όλων των εσπεριδοειδών. Κατά τη φύτευση σε κάθε δέντρο χορηγείται μέσα στο λάκκο φύτευσης λίπασμα αναλογίας 1:3:2, με ιχνοστοιχεία, σε ποσότητα 100-250 γρ. ανά δέντρο, ανάλογα με την ανάπτυξη του και το μέγεθος του λάκκου.
Λίπανση της λεμονιάς κατά την ανάπτυξη
Τον χειμώνα χορηγείται ποσότητα 0,5-1 κιλό λίπασμα κοκκώδες ανά δέντρο, αναλογίας 1:1:2 σε όλη την επιφάνεια προβολής της κόμης του δέντρου.
Επιφανειακά, μπορούμε να χορηγήσουμε πολλές μικρές δόσεις υδατοδιαλυτού λιπάσματος αναλογίας 4:1:2 με ιχνοστοιχεία σε συνολική ποσότητα 1,5-2 κιλά ανά δέντρο και ανά καλλιεργητική περίοδο, δηλ. Μάρτιο-Οκτώβρη.
Ασθένειες της λεμονιάς
Κορυφοξήρα
Η κορυφοξήρα ήταν γνωστή και σαν "ασθένεια του Πόρου", διότι είχε παρατηρηθεί στο ομώνυμο νησί από το 1900. Εκδηλώνεται συνήθως με απότομο μαρασμό και ξήρανση των ακραίων βλαστών στην αρχή και μπορεί να φτάσει και στα μεγάλα κλαδιά και στους βραχίονες του δένδρου. Τα φύλλα συστρέφονται, ξηραίνονται και παραμένουν επάνω στα ξερά κλαδιά για κάποιο χρονικό διάστημα, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες και την εξέλιξη της προσβολής. Προσβεβλημένα δένδρα λεμονιάς ξηραίνονται τελείως συνήθως σε 1-2 χρόνια. Είναι ασθένεια των αγγείων του ξύλου και προσβάλει ιδιαίτερα τις λεμονιές και τις κιτριές. Κατά κανόνα, οι προσβολές από την συγκεκριμένη ασθένεια γίνονται τους χειμερινούς μήνες στα φύλλα και στα κλαδιά.
Η κορυφοξήρα που αρχίζει με προσβολές από τις ρίζες είναι γνωστή ως Mal nero και χαρακτηρίζεται από ένα σκούρο μεταχρωματισμό του ξύλου στο τμήμα της βάσης του κορμού που προχωρεί προς τους βραχίονες.
Εικόνα 3. Παρατηρείται ο μεταχρωματισμός του ξύλου.
Εικόνα 4. Λεμονιά προσβεβλημένη από κορυφοξήρα.
Όταν ένα δένδρο προσβληθεί από κορυφοξήρα, θα πρέπει να αποφεύγεται η λίπανση με λιπάσματα όπως νιτρική αμμωνία και ουρία και να χρησιμοποιούνται λιπάσματα όπως το νιτρικό ασβέστιο και το φωσφορικό μονοκάλιο.
Αντιμετώπιση: γενικά μπορούμε να περιορίσουμε την εξάπλωσή της, με έγκαιρο κλάδεμα και αφαίρεση των ξηρών κλαδιών μαζί με τμήμα υγιούς ξύλου, αργά την άνοιξη, νωρίς το καλοκαίρι και το φθινόπωρο πριν την έναρξη των βροχών. Τα ξηρά κλαδιά πρέπει να καίγονται. Επίσης πρέπει να ξεριζώνονται και να καίγονται τα δένδρα που ξεράθηκαν. Μετά από κάθε κλάδεμα και κατά την επικίνδυνη για μολύνσεις περίοδο (από τέλος Οκτωβρίου και σε μηνιαία διαστήματα) ή μετά από χαλάζι ή παγετό, συστήνεται να γίνονται 3-4 ψεκασμοί με χαλκούχα σκευάσματα.
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα εξής σκευάσματα:
1. Bordo Mix 25 WG: διαλύουμε 3-3,5 γραμ. σε 1 λίτρο νερό και ψεκάζουμε τα φύλλα το φθινόπωρο. Εφαρμόζεται όμως 20 ημέρες πριν τη συγκομιδή, όχι πιο μετά,
2. P.B. Manica 20 WP: όμοια, διαλύουμε 4 γραμ. σε 1 λίτρο νερό, εφαρμόζεται το φθινόπωρο, 20 ημέρες πριν τη συγκομιδή και ψεκάζουμε τα φύλλα και
3. Βορδιγάλειος πολτός-Αγκροσιντ Κανδηλίδη 20 WP: όμοια με τα παραπάνω, σε ποσότητα 4 γραμ. σε 1 λίτρο.
Ανθράκωση
Η ανθράκωση είναι ασθένεια που εμφανίζεται όταν παραμελούμε εμείς οι ίδιοι τα δένδρα μας και τα συμπτώματα στους βλαστούς και τα κλαδιά μοιάζουν με της κορυφοξήρας και τελικά τα δένδρα μπορεί να ξεραθούν ολόκληρα. Αυτή είναι η πιο σοβαρή μορφή της ασθένειας και ονομάζεται "ξήρανση κορυφών". Όταν η αποξήρανση είναι απότομη τα φύλλα παραμένουν νεκρά πάνω στο δένδρο ενώ στα προσβεβλημένα φύλλα εμφανίζονται σκούρες νεκρωτικές κηλίδες, με κόκκινο περιθώριο. Στους καρπούς, τα συμπτώματα εμφανίζονται με την μορφή μικρών κυκλικών, βυθισμένων, ξηρών κηλίδων σκούρου χρώματος, στις οποίες σχηματίζονται οι καρποφορίες του μύκητα (μικρά μαύρα στίγματα).
Εικόνα 5. Ανθράκωση σε νεαρό βλαστό.
Αντιμετώπιση: κατάλληλο είναι το Coupradin 52 SC: 1,8-2 γραμ. /λίτρο, με τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου στο φύλλωμα, γύρω στις 20 ημέρες πριν τη συγκομιδή. Το συγκεκριμένο μυκητοκτόνο κάνει και για τη κορυφοξήρα, ακριβώς με τις ίδιες οδηγίες που χρησιμοποιείται και για την ανθράκωση.
Φυτόφθορα ή Περονόσπορος των καρπών
Προσβάλλονται οι καρποί της λεμονιάς τις χρονιές που το φθινόπωρο και ο χειμώνας είναι πολύ βροχερά.
Εικόνα 6. Περονόσπορος σε καρπό λεμονιού (σήψη καρπού).
Αντιμετώπιση: συνιστώνται ψεκασμοί με χαλκούχα ή παραφινικά και φυτικά λάδια ή εκχύλισμα από πολυκόμπι. Στην περίπτωση της σήψης των καρπών από φυτόφθορα είναι καλό να διατηρείται η επιφάνεια του εδάφους καλυμμένη με ελεγχόμενα αγριόχορτα και επίσης να ψεκάζουμε με φωσφορικό κάλι. Τα παθογόνα της πράσινης και κυανής σήψης των καρπών ελέγχονται σημαντικά με τη χρησιμοποίηση αιθέριων ελαίων από τα εσπεριδοειδή.
Εχθροί της λεμονιάς
Ψευδόκοκκος
Γνωστό και ως “Μπαμπακίλα” εξαιτίας του λευκού κηρού που αφήνει στους καρπούς, στα φύλλα και στα κλαδιά. Προσβάλλει όλα τα φυτικά μέρη και τα καλύπτει με αυτά τα βαμβακώδη κέρινα νημάτια. Οι καρποί υφίστανται σημαντική υποβάθμιση από τα διάφορα αποχωρήματά του εντόμου και την άφθονη μελιτώδη ουσία που εκκρίνει. Εξασθενεί τα φυτά με την απομύζηση χυμών κι επιπλέον προκαλεί την ανάπτυξη καπνιάς στα μελιτώδη εκκρίματά του.
Εικόνα 7. Ψευδόκοκκος.
Εικόνα 8. Ψευδόκοκκος σε πράσινο λεμονάκι.
Τα μυρμήγκια έλκονται από τον ψευδόκοκκο και εν συνεχεία τον προστατεύουν, οπότε αν δείτε πολλά μυρμήγκια μαζεμένα...
Αντιμετώπιση: βασικό στοιχείο στην καταπολέμηση του ψευδόκοκκου αποτελεί το κλάδεμα για αραίωμα του φυλλώματος. Επίσης, οι φερομονικές παγίδες βοηθούν αποτελεσματικά στον προσδιορισμό του πληθυσμού του ψευδόκοκκου και συνεπώς και στην έγκαιρη καταπολέμησή του. Χρησιμοποιείτε θερινό πολτό αλλά πριν από κάθε ψεκασμό πρέπει να γίνεται άρδευση και να μην χρησιμοποιούνται σε θερμοκρασίες πάνω από 30 βαθμούς Κελσίου. O θερινός πολτός συνδυάζεται με οργανοφωσφορικά εντομοκτόνα και δίνει καλύτερα αποτελέσματα, ενώ δεν συνδυάζεται με καρβαμιδικά.
Όσον αφορά τη βιολογική του καταπολέμηση συστήνεται εξαπόλυση του παρασιτοειδούς Leptomastix dactylopii και του αρπακτικού Cryptolaemus montrouzieri, προκειμένου να μειωθεί σημαντικά ο πληθυσμός του ψευδόκοκκου.
Φυλλοκνίστης
Προσβάλλεται η τρυφερή βλάστηση, κυρίως τα φύλα, αλλά και οι νεαροί βλαστοί και οι πράσινοι καρποί. Τα φύλλα καρουλιάζουν, αποχρωματίζονται και η επιφάνειά τους καλύπτεται από στοές. Σε ένα φύλλο μπορούμε να δούμε περισσότερες από μια προνύμφες να τρέφονται. Η ζημιά μπορεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρή στα νεαρά δενδρύλλια και στα τρυφερά εμβόλια, αφού καταστρέφεται η βλάστηση. Η προσβολή φαίνεται ότι είναι εντονότερη το καλοκαίρι και το φθινόπωρο. Τα δένδρα που βρίσκονται σε παραγωγική ηλικία, φαίνεται ότι ανέχονται χωρίς επιπτώσεις μεγάλες προσβολές στα φύλλα τους.
Εικόνα 9. Ενήλικο άτομο του εντόμου.
Εικόνα 10. Προσβεβλημένο φύλλο από φυλλοκνίστη. Φαίνονται οι στοές που έχει δημιουργήσει.
Εικόνα 11. Πορτοκάλι που έχει πάθει ζημιά από φυλλοκνίστη.
Αντιμετώπιση: η χημική καταπολέμηση γίνεται στην αρχή του καλοκαιριού, όταν αρχίζει να εμφανίζεται η νέα βλάστηση. Με το ριζοπότισμα, σε νέα μη παραγωγικά δένδρα: 1γραμ./φυτό. Για να ψεκάσουμε τα φύλλα: 0,2-0,25 γραμ./λίτρο νερού. Για βιολογική καταπολέμηση συνίσταται Βάκιλος της Θουριγγίας.
Ζιζάνια
Χρειάζονται προσοχή στη λεμονιά, είτε στον κήπο είτε στη γλάστρα. Σε δένδρα που μόλις έχετε φυτέψει, καλύψτε το χώμα με μαύρο πλαστικό.
Φαρμακευτική και μαγειρική χρήση του λεμονιού
Στις αρχές του περασμένου αιώνα, η λεμονιά θεωρείτο στη Κρήτη δένδρο αριστοκρατικό και φυτευόταν σε κήπους και αυλές αρχοντόσπιτων.
Ο χυμός του λεμονιού χρησίμευε στη λαϊκή φαρμακευτική για διάφορες παθήσεις όπως συμβαίνει και σήμερα.
Χυμός λεμονιού ανακατεμένος με ωμό καφέ χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα για την αντιμετώπιση της διάρροιας.
Λεμονάδα βραστή με ζάχαρη βοηθά τη πέψη και δίνει ευεξία.
Επίσης, λεμονάδα πίνουν νηστικοί αυτοί που υποφέρουν από ζαλάδες.
Χυμός λεμονιού μαζί με αλάτι χρησιμοποιείται για γαργάρες στον πονόλαιμο.
Ο φλοιός του καρπού με λίγο αλάτι καθαρίζει τα δόντια και προστατεύει τα ούλα.
Άνθη λεμονιάς με άνθη νεραντζιάς δίνουν το ανθόνερο, το οποίο με λίγη ζάχαρη πίνεται ως φάρμακο κατά της αϋπνίας.
Καρπός λεμονιάς: χωνευτικός, αντισηπτικός.
Φλοιός καρπού: τονωτικό της καρδιάς, αντίδοτο της μέθης και αυξάνει την όρεξη.
Λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας σε βιταμίνη C, ενδείκνυται για την καταπολέμηση του σκορβούτου και των κρυολογημάτων.
Τέλος, τα άνθη της λεμονιάς χρησιμοποιούνται και στις γαμήλιες τελετές ως σύμβολο αγνότητας.
Στα σύγχρονα επιστημονικά συγγράμματα υπάρχουν σημαντικές αναφορές για τον ρόλο της λεμονιάς στην υγεία του ανθρώπου επειδή τα φύλλα, ο καρπός και το εσωτερικό του καρπού περιέχουν σημαντικά συστατικά (αιθέρια έλαια, φλαβονοειδή) τα οποία είναι ρυθμιστές διαφόρων παθήσεων.
Σοφία Παπάζογλου για το
http://www.kalliergo.grΤεχνολόγος Γεωπόνος Msc “Διαχείριση Περιβάλλοντος”
