Ο Πολιτιστικός & Εξωραϊστικός Σύλλογος Κερασιωτών Πηλίου παραθέτει τις από καιρό επιστημονικές αναφορές και εκθέσεις που αφορούν την «Καστανίτσα», ένα δέντρο που για τους Κερασιώτες έχει ξεχωριστή θέση στην ιστορία του χωριού. Μετά τις ενέργειες που έγιναν την Άνοιξη με τη βοήθεια του βουλευτή Μαγνησίας κ. Αθ. Λιούπη και του Προέδρου του Γεωπονικού Συλλόγου Μαγνησίας κ. Κ. Λάμπρου, τα νέα δεδομένα ορίζονται από: (α) την αναφορά του Μοριακού αποτυπώματος του εξεταζόμενου Γενοτύπου της δέντρου, (β) την εργαστηριακή εξέταση δείγματος κορμού και κλάδων και (γ) την Τεχνική Έκθεση Αυτοψίας του δέντρου.
Από την εξέταση του δείγματος κορμού και κλάδων του δέντρου διαπιστώθηκε προσβολή του ξύλου του κορμού από μύκητες της Ομάδας των Βασιδιομυκήτων. Η εν λόγω αναφορά μας γνωστοποιεί ακόμη ότι η είσοδος των παραπάνω παθογόνων στον κορμό γίνεται συνήθως από πληγές που προκαλούνται από διάφορα αίτια, όπως είναι για παράδειγμα ο παγετός. Για την αντιμετώπιση της ασθένειας δεν υπάρχουν αποτελεσματικά θεραπευτικά χημικά μέσα. Όσον αφορά τις εντομολογικές προσβολές αναφέρεται ότι τη δεδομένη στιγμή δεν είναι ζώσες.
Ο ειδικός γεωπόνος κ. Νικόλαος Θυμάκης, ο οποίος επισκέφτηκε το δένδρο την Άνοιξη, υπογράφει την Τεχνική Έκθεση Αυτοψίας του δέντρου και από αυτή σημειώνουμε τα κυριότερα σημεία της:
(α) το δέντρο έχει κατ’ εξακολούθηση προσβολές από ξυλοφάγα έντομα και μύκητες και χρήζει πολύ συγκεκριμένων και προσεκτικών χειρισμών, από εξειδικευμένα συνεργεία και υπό την επίβλεψη ειδικού γεωτεχνικού,
(β) Κλαδίσκοι με φύλλα και χωρίς φύλλα, ως μοσχεύματα, απεστάλησαν με παγοκύστες στο Ινστιτούτο Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού – ΔΗΜΗΤΡΑ (Θέρμη – Θεσσαλονίκη), προκειμένου να προσδιοριστεί το ακριβές είδος της Καστανιάς, καθώς και να αναπαραχθεί φυτικό υλικό για τη διάσωσή της. Η σχετική έρευνα έως τώρα, έχει οδηγήσει στο πρώτο συμπέρασμα πως πρόκειται για φυτό του είδους «Castanea sativa» (Οικ.: «Fagaceae»), ενδημικό της Νότιας Ευρώπης και Μικράς Ασίας, η εδώδιμη καστανιά (Ευρωπαϊκή καστανιά). Τυχόν ανάλυση του DNA του δέντρου σε εργαστήριο του Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ» να την αναδείξει ότι ανήκει σε κάποιο υποείδος που ενδεχομένως να δώσει προστιθέμενη αξία στη σπανιότητα του δέντρου,
(γ) Πραγματοποιήθηκε έρευνα μέσα από ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία, τόσο για την ηλικία αντίστοιχων δένδρων Καστανιάς («Μνημειακά» ή «Βετεράνοι», όπως λέγονται) ανά την Ευρώπη, όσο και ενδελεχής αξιολόγηση των μεθόδων δενδροχρονολόγησης, ώστε να πλησιάσουμε το δυνατόν με απόλυτη ακρίβεια την πραγματική ηλικία του συγκεκριμένου δένδρου. Βάση αυτής της έρευνας, προέκυψε η πληροφορία ότι Καστανιές αυτού του είδους ζουν από 800 έως και 1000 έτη το πολύ. Από τις μεθόδους δενδροχρονολόγησης, η πιο ακριβής, με χρήση γεωμετρικών στοιχείων και άλλων φυσιολογικών παραμέτρων, είναι αυτή του «Οδηγού των Δένδρων» («Tree Guide») της «Ευρωπαϊκής Δενδροκομικής Εταιρείας» («European Arboriculture Society»), που αξιοποιεί, τόσο την περίμετρο του κορμού, όσο και την περίμετρο του εξώτατου ριζικού συστήματος και της κόμης του δένδρου. Με βάση αυτή τη μέθοδο και με δεδομένο ότι η περίμετρος κορμού, στα 1,3 μέτρα ύψους από το έδαφος, ήταν 6 μέτρα και 60 εκατοστά και η εξώτατη περίμετρος ριζικού συστήματος 36,5 μέτρα, ο αλγόριθμος της «Ευρωπαϊκής Δενδροκομικής Εταιρείας» («European Arboriculture Society») δίνει ηλικία 324 έτη με εύρος λάθους +/- 32 έτη.
Συνεπώς, η ηλικία του δέντρου είναι, σε μέγιστη τιμή, 356 έτη, δηλαδή υπολογίζεται ότι φυτεύτηκε ή αναπτύχθηκε από σπόρο το 1665 περίπου. Άρα, όταν ο Ζωσιμάς Εσφιγμενίτης επισκέφτηκε το 1890 την Άνω Κερασιά, αναφέροντας την «Καστανίτσα» στο περιοδικό, που εξέδιδε ο ίδιος, («Προμηθεύς», έτος Β΄ – Σεπτέμβριος του 1890) ως «…μεγίς γραῖα καστανέα…», πράγματι είχε δίκαιο, αφού τότε το δέντρο έφθανε περί τα 225 έτη. Από την Τεχνική Έκθεση Αυτοψίας του δέντρου, την οποία την υπογράφει, όπως είπαμε ο ειδικός γεωπόνος Ν. Θυμάκης, παίρνουμε την πληροφορία ακόμη ότι αντίστοιχα μεγάλα «μνημειακά» δέντρα Καστανιάς έχουν καταγραφεί και στο Νομό Καρδίτσας, γεγονός που ίσως ενισχύει την άποψη που είχε ο αείμνηστος Ηλίας Λεφούσης ότι οι πρώτοι κάτοικοι της Κερασιάς στα τοπία του Βορείου Πηλίου είχαν ως πατρογονικό τόπο τα Άγραφα και την περιοχή της Καρδίτσας. Η Τεχνική Έκθεση Αυτοψίας του Ν. Θυμάκη καταλήγει στην θερμή εισήγηση για την κατάθεση φακέλου στο Υπουργείο Πολιτισμού, ώστε να προχωρήσει ο χαρακτηρισμός του ως «μνημειακό» και με αυτό τον τρόπο να αναδειχθεί και να προστατευθεί. Άλλωστε, όπως σημειώνει, η «Καστανίτσα» είναι μοναδικό σε μέγεθος δέντρο, σε μεγάλη ακτίνα χιλιομέτρων και μάλιστα σε ένα τόπο χαρακτηρισμένο από το Υπουργείο Πολιτισμού ως «Ιστορικός Τόπος».
Συμπερασματικά, πρέπει να αναφέρουμε ότι το εν λόγω δέντρο έχει φυτευτεί σε χρόνους πολύ κοντά στην εμφάνιση των πρώτων κατοίκων στην περιοχή (1550 – 1600 μ.Χ.), σύμφωνα με την αναφορά του αείμνηστου Ηλία Λεφούση. Η περαιτέρω γενοτυπική ανάλυση του δέντρου και η εν γένει έρευνα που πρέπει να ακολουθήσει ενδεχομένως οδηγήσει στον τόπο απ’ όπου προήλθε το εν λόγω δέντρο και συνεπώς ίσως στον τόπο απ’ όπου ήλθαν οι πρώτοι κάτοικοι στην περιοχή, άνθρωποι δηλαδή που ως φαίνεται ίδρυσαν το χωριό της Κερασιάς στα τοπία του Βορείου Πηλίου.
