Με την εκδήλωση της κατολίσθησης στην περιοχή των Τεμπών το ΓΕΩΤΕΕ
πρότεινε στον κ. Γεώργιο Δημόπουλο, Καθηγητή Τεχνικής Γεωλογίας &
Υδρογεωλογίας του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, μέλος του ΓΕΩΤΕΕ, να επισκεφθεί το χώρου του συμβάντος, προκειμένου να διατυπώσει τις
απόψεις του σχετικά με τα αίτια πρόκλησης της κατολίσθησης.
Ο Καθηγητής κ. Γ. Δημόπουλος μαζί με τον Δρ. Τεχνικής Γεωλογίας Θ.
Μακεδόνα επισκέφθηκαν την περιοχή των Τεμπών την Κυριακή 20/12/2009 και κατέληξαν σε ορισμένες πρώτες εκτιμήσεις που αφορούν το φαινόμενο:
Τα πρανή του δρόμου, στο μεγαλύτερο μήκος του έχουν διαμορφωθεί με
πολύ μεγάλες κλίσεις, σε ορισμένες, θέσεις, όπως και στη θέση
εκδήλωσης της κατολίσθησης, σχεδόν κατακόρυφα.
Τα πετρώματα δια μέσου των οποίων διέρχεται ο δρόμος σε όλο το μήκος
των Τεμπών είναι κρυσταλλικοί ασβεστόλιθοι του μεσοζωικού.
Οι κρυσταλλικοί αυτοί ασβεστόλιθοι διατέμνονται (έχουν διαρρηχτεί) από
μια σειρά συστημάτων ασυνεχειών. Τα κύρια συστήματα που επικρατούν
είναι τρία: Το ένα με διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ και κλίση ΒΑ 600, το δεύτερο με
διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ και κλίσεις ΒΑ 75-850 και το τρίτο με διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ
και κλίσεις ΝΔ 25-300.
τα τρία αυτά κύρια συστήματα στις θέσεις των πρανών, όπου αυτά
ανατέλλουν, δημιουργούν μικρά, μέσου και μεγάλου μεγέθους κατατμητικά
σώματα βραχοσφήνας (όγκοι βραχών), που μπορούν δυνητικά υποβοηθούμενα
από άλλες συνθήκες να ολισθήσουν από χαμηλές ή υψηλές θέσεις των
πρανών στο οδόστρωμα.
Σε ορισμένες θέσεις διέλευσης ο δρόμος οδεύει παράλληλα με το δεύτερο
σύστημα ασυνεχειών (ρωγμών) ενώ σε άλλες θέσεις τέμνει εγκάρσια το
ίδιο σύστημα. Η όδευση αυτή συσχετιζόμενη με τα κατακόρυφα πρανή στην
ίδια θέση επιτρέπει τα αποκοπτώμενα από τις ρωγμές τεμάχια του βράχου
να επικρέμονται στα πρανή σηματοδοτώντας τεράστιο κίνδυνο για την
κυκλοφορία των οχημάτων.
Στη θέση της κατολίσθησης, από την πρώτη μας εκτίμηση προκύπτει ότι: Ο
κρυσταλλικός ασβεστόλιθος διακρίνεται ευκρινώς σε δύο διαφορετικές
ζώνες ομογένειας και μηχανικής συμπεριφοράς. Η κατώτερη ασβεστολιθική
μάζα που δομεί τα πρανή του δρόμου από τη θέση του οδοστρώματος μέχρι
και το ύψος των 15 περίπου μέτρων μπορεί να χαρακτηριστεί ισχυρά
ρωγμωμένη αλλά υγιής. Εκεί τα αναφερθέντα συστήματα ρωγμών έχουν
πυκνότητα μερικών ασυνεχειών ανά μέτρο πρανούς με αραιώσεις και
πυκνώματα. Οι επιφάνειες των ρωγμών που διαρρηγνύουν τα πρανή είναι
τραχείες έχουν μικρό άνοιγμα χωρίς να δημιουργούν ιδιαίτερα προβλήματα
στις χαμηλές αυτές θέσεις του πρανούς.
Η ανώτερη ασβεστολιθική μάζα από όπου έγινε και η αποκοπή των τεμαχών
που ολίσθησαν παρουσιάζει μια εντελώς ξεχωριστή εικόνα. Αρχικά
διαχωρίζεται από την ασβεστολιθική κατώτερη μάζα από μια μεγάλη
τεκτονική επιφάνεια, πιθανόν ένα ρήγμα Α-ΒΔ, με μικρή κλίση Β-ΒΑ
διεύθυνσης. Η επιφάνεια αυτή ανατέλλει στο ύψος των 15 μέτρων στη
στροφή του δρόμου μετά τις κατολισθήσεις προς Θες/νίκη. Οι εκτιμήσεις
μας είναι ότι πρόκειται είτε για μια παλιά κατολίσθηση, είτε για μια
ανάστροφη μετακίνηση της ίδιας κατώτερης ασβεστολιθικής μάζας σε άλλη
θέση. Εκείνο όμως που γίνεται φανερό είναι ότι αυτή η κύρια τεκτονική
επιφάνεια συνοδεύεται από παράλληλες μικρότερες που βρίσκονται σε
υψηλότερες θέσεις, περίπου στο ύψος των 50-70μ. και στις θέσεις όπου
έγιναν οι αποκολλήσεις των τεμαχών που κατολίσθησαν.
Στις θέσεις αυτές ο κρυσταλλικός ασβεστόλιθος, όπως διαπιστώνεται από
τη μακροσκοπική παρατήρηση, είναι λεπτοπλακώδης και παρουσιάζει
αντίρροπες κλίσεις ως προς τις κλίσεις των πρανών. Γεγονός που
εκδηλώνεται με αναστροφή του ανάγλυφου, που περιορίζει την άμεση ροή
των νερών της βροχής, αλλά τη συσσώρευση τους σε θέσεις ρωγμών με
παραπέρα κίνηση στους φυσικούς αποδέκτες, χείμαρρους, ρέματα.
Στις διασταυρώσεις αυτών των κυρίων ρηγμάτων Α-Δ διευθύνσεως με ένα
από τα κύρια συστήματα ασυνεχειών έχουν αναπτυχθεί οι χείμαρροι, με
κλίσεις που ξεπερνούν τις 700.
Σε μια τέτοια θέση στο ύψος περίπου των 700, τα τεμάχη που αποκόπηκαν,
είτε πλήρως, ή σχεδόν πλήρως, στην περίπτωση που συγκρατούνται με
μικρές υγιείς γέφυρες με το μητρικό πέτρωμα, χαλαρώθηκαν εξαιτίας της
έντονης βροχόπτωσης και του διαποτισμού του εδαφικού, αργιλικού υλικού
πλήρωσης, που προκάλεσε τη παντελή μείωση των δυνάμεων που τα
συγκρατούσαν. Αποκολλήθηκε έτσι ο αρχικός βράχος από το ύψος αυτό των
70 μέτρων και άρχισε να κινείται προς τα κάτω, επιπλέοντας μέσα στη
λασπορροή που προκάλεσε η έντονη βροχόπτωση στο μισχάγγειο (ρέμα),
εντός του οποίου έστεκε παλιότερα το κομμάτι αυτό του βράχου. Εξαιτίας
του βάρους του και της μεγάλης δυναμικής του ενέργειας στην αρχική του
θέση κινούμενος χαμηλότερα προσέκρουε σε ανάλογους βράχους μικρότερων
ή ανάλογων διαστάσεων, του οποίος αποκολλούσε και συμπαρέσυρε
ταυτόχρονα στην κίνησή του προς το οδόστρωμα. Στο ύψος των 15 μέτρων
όπου συνάντησε τον υποκείμενο υγιή κρυσταλλικό ασβεστόλιθο, δεν
κατάφερε να τον διαρρήξει, γι αυτό και όλα τα κυλιόμενα τεμάχη έπεσαν
από το ύψος των 15 μέτρων στο οδόστρωμα, σχηματίζοντας πάνω σε αυτό τα
μικρότερα ένα κώνο κορρημάτων και τα μεγαλύτερα αναπήδησαν λίγο ή πολύ
πέφτοντας και κάτω ακόμη από το οδόστρωμα στο ποτάμι.
Εκτιμάται ότι όλα τα ανώτερα πρανή δομούνται από τον ίδιο λεπτοπλακώδη
κρυσταλλικό ασβεστόλιθο με τις πυκνές διαρρήξεις, που σηματοδοτούν
επικίνδυνες περιοχές καταπτώσεων βράχων και ολισθήσεων βραχοσφηνών.
Ο κίνδυνος ασφαλούς κυκλοφορίας είναι πάντοτε ορατός και μεγάλος σε
όλο το διάστημα χρήση αυτού του τμήματος της κοιλάδας των Τεμπών μέχρι
την ολοκλήρωση των σηράγγων του ΠΑΘΕ.
Η πλήρης και ασφαλής κυκλοφορία αυτού του τμήματος στην πορεία του
χρόνου είναι σχεδόν αδύνατο να επιτευχθεί. Θα πρέπει να ξεσκαρωθεί ένα
τεράστιο τμήμα του βουνού, χωρίς να επιτύχουμε και με αυτόν τον τρόπο
την πλήρη ασφάλεια της κυκλοφορίας.
Το τοπικό ξεσκάρωμα (καθαίρεση ασταθών τεμαχών) μαζί με την τοποθέτηση
αγκυρωμένων ατσάλινων πλεγμάτων με βρόγχους που θα εφάπτονται στο
πρανές μεγάλων βράχων εξασφαλίζοντας μια μεγαλύτερη ασφάλεια στην
κυκλοφορία των οχημάτων, αλλά μη αποτρέποντας εντελώς τον κίνδυνο. Η
διαστασολόγηση τέτοιων μέτρων θα πρέπει να λάβει υπόψη το
υπολογιζόμενο μέγεθος των ασταθών βραχοσφηνών ή τεμαχών.
Απαιτείται πλήρης καταγραφή της κατάστασης από έμπειρους γεωλόγους
μελετητές και αξιολόγηση των μηχανισμών ολίσθησης βραχοσφηνών, ίση
συνεργασία με τους μηχανισμούς για την περιγραφή της πραγματικής
εικόνας της ασφάλειας της κυκλοφορίας σε αυτό το ευπαθές τμήμα της
κοιλάδας των Τεμπών.
Η πολιτεία θα πρέπει να μεριμνήσει, ώστε στα νέα οδικά δίκτυα να
επισημαίνονται από τους γεωλόγους μελετητές τα επισφαλή τμήματα του
δρόμου, ώστε με την παρέμβαση των κατασκευαστών να αποτρέπονται τέτοια
επικίνδυνα φαινόμενα που μπορούν πολύ εύκολα να μας κάνουν να
θρηνήσουμε και ανθρώπινες ζωές.
Ο Εμπειρογνώμων του ΓΕΩΤΕΕ
Καθηγητής Γ. Δημόπουλος
πρότεινε στον κ. Γεώργιο Δημόπουλο, Καθηγητή Τεχνικής Γεωλογίας &
Υδρογεωλογίας του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, μέλος του ΓΕΩΤΕΕ, να επισκεφθεί το χώρου του συμβάντος, προκειμένου να διατυπώσει τις
απόψεις του σχετικά με τα αίτια πρόκλησης της κατολίσθησης.
Ο Καθηγητής κ. Γ. Δημόπουλος μαζί με τον Δρ. Τεχνικής Γεωλογίας Θ.
Μακεδόνα επισκέφθηκαν την περιοχή των Τεμπών την Κυριακή 20/12/2009 και κατέληξαν σε ορισμένες πρώτες εκτιμήσεις που αφορούν το φαινόμενο:
Τα πρανή του δρόμου, στο μεγαλύτερο μήκος του έχουν διαμορφωθεί με
πολύ μεγάλες κλίσεις, σε ορισμένες, θέσεις, όπως και στη θέση
εκδήλωσης της κατολίσθησης, σχεδόν κατακόρυφα.
Τα πετρώματα δια μέσου των οποίων διέρχεται ο δρόμος σε όλο το μήκος
των Τεμπών είναι κρυσταλλικοί ασβεστόλιθοι του μεσοζωικού.
Οι κρυσταλλικοί αυτοί ασβεστόλιθοι διατέμνονται (έχουν διαρρηχτεί) από
μια σειρά συστημάτων ασυνεχειών. Τα κύρια συστήματα που επικρατούν
είναι τρία: Το ένα με διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ και κλίση ΒΑ 600, το δεύτερο με
διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ και κλίσεις ΒΑ 75-850 και το τρίτο με διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ
και κλίσεις ΝΔ 25-300.
τα τρία αυτά κύρια συστήματα στις θέσεις των πρανών, όπου αυτά
ανατέλλουν, δημιουργούν μικρά, μέσου και μεγάλου μεγέθους κατατμητικά
σώματα βραχοσφήνας (όγκοι βραχών), που μπορούν δυνητικά υποβοηθούμενα
από άλλες συνθήκες να ολισθήσουν από χαμηλές ή υψηλές θέσεις των
πρανών στο οδόστρωμα.
Σε ορισμένες θέσεις διέλευσης ο δρόμος οδεύει παράλληλα με το δεύτερο
σύστημα ασυνεχειών (ρωγμών) ενώ σε άλλες θέσεις τέμνει εγκάρσια το
ίδιο σύστημα. Η όδευση αυτή συσχετιζόμενη με τα κατακόρυφα πρανή στην
ίδια θέση επιτρέπει τα αποκοπτώμενα από τις ρωγμές τεμάχια του βράχου
να επικρέμονται στα πρανή σηματοδοτώντας τεράστιο κίνδυνο για την
κυκλοφορία των οχημάτων.
Στη θέση της κατολίσθησης, από την πρώτη μας εκτίμηση προκύπτει ότι: Ο
κρυσταλλικός ασβεστόλιθος διακρίνεται ευκρινώς σε δύο διαφορετικές
ζώνες ομογένειας και μηχανικής συμπεριφοράς. Η κατώτερη ασβεστολιθική
μάζα που δομεί τα πρανή του δρόμου από τη θέση του οδοστρώματος μέχρι
και το ύψος των 15 περίπου μέτρων μπορεί να χαρακτηριστεί ισχυρά
ρωγμωμένη αλλά υγιής. Εκεί τα αναφερθέντα συστήματα ρωγμών έχουν
πυκνότητα μερικών ασυνεχειών ανά μέτρο πρανούς με αραιώσεις και
πυκνώματα. Οι επιφάνειες των ρωγμών που διαρρηγνύουν τα πρανή είναι
τραχείες έχουν μικρό άνοιγμα χωρίς να δημιουργούν ιδιαίτερα προβλήματα
στις χαμηλές αυτές θέσεις του πρανούς.
Η ανώτερη ασβεστολιθική μάζα από όπου έγινε και η αποκοπή των τεμαχών
που ολίσθησαν παρουσιάζει μια εντελώς ξεχωριστή εικόνα. Αρχικά
διαχωρίζεται από την ασβεστολιθική κατώτερη μάζα από μια μεγάλη
τεκτονική επιφάνεια, πιθανόν ένα ρήγμα Α-ΒΔ, με μικρή κλίση Β-ΒΑ
διεύθυνσης. Η επιφάνεια αυτή ανατέλλει στο ύψος των 15 μέτρων στη
στροφή του δρόμου μετά τις κατολισθήσεις προς Θες/νίκη. Οι εκτιμήσεις
μας είναι ότι πρόκειται είτε για μια παλιά κατολίσθηση, είτε για μια
ανάστροφη μετακίνηση της ίδιας κατώτερης ασβεστολιθικής μάζας σε άλλη
θέση. Εκείνο όμως που γίνεται φανερό είναι ότι αυτή η κύρια τεκτονική
επιφάνεια συνοδεύεται από παράλληλες μικρότερες που βρίσκονται σε
υψηλότερες θέσεις, περίπου στο ύψος των 50-70μ. και στις θέσεις όπου
έγιναν οι αποκολλήσεις των τεμαχών που κατολίσθησαν.
Στις θέσεις αυτές ο κρυσταλλικός ασβεστόλιθος, όπως διαπιστώνεται από
τη μακροσκοπική παρατήρηση, είναι λεπτοπλακώδης και παρουσιάζει
αντίρροπες κλίσεις ως προς τις κλίσεις των πρανών. Γεγονός που
εκδηλώνεται με αναστροφή του ανάγλυφου, που περιορίζει την άμεση ροή
των νερών της βροχής, αλλά τη συσσώρευση τους σε θέσεις ρωγμών με
παραπέρα κίνηση στους φυσικούς αποδέκτες, χείμαρρους, ρέματα.
Στις διασταυρώσεις αυτών των κυρίων ρηγμάτων Α-Δ διευθύνσεως με ένα
από τα κύρια συστήματα ασυνεχειών έχουν αναπτυχθεί οι χείμαρροι, με
κλίσεις που ξεπερνούν τις 700.
Σε μια τέτοια θέση στο ύψος περίπου των 700, τα τεμάχη που αποκόπηκαν,
είτε πλήρως, ή σχεδόν πλήρως, στην περίπτωση που συγκρατούνται με
μικρές υγιείς γέφυρες με το μητρικό πέτρωμα, χαλαρώθηκαν εξαιτίας της
έντονης βροχόπτωσης και του διαποτισμού του εδαφικού, αργιλικού υλικού
πλήρωσης, που προκάλεσε τη παντελή μείωση των δυνάμεων που τα
συγκρατούσαν. Αποκολλήθηκε έτσι ο αρχικός βράχος από το ύψος αυτό των
70 μέτρων και άρχισε να κινείται προς τα κάτω, επιπλέοντας μέσα στη
λασπορροή που προκάλεσε η έντονη βροχόπτωση στο μισχάγγειο (ρέμα),
εντός του οποίου έστεκε παλιότερα το κομμάτι αυτό του βράχου. Εξαιτίας
του βάρους του και της μεγάλης δυναμικής του ενέργειας στην αρχική του
θέση κινούμενος χαμηλότερα προσέκρουε σε ανάλογους βράχους μικρότερων
ή ανάλογων διαστάσεων, του οποίος αποκολλούσε και συμπαρέσυρε
ταυτόχρονα στην κίνησή του προς το οδόστρωμα. Στο ύψος των 15 μέτρων
όπου συνάντησε τον υποκείμενο υγιή κρυσταλλικό ασβεστόλιθο, δεν
κατάφερε να τον διαρρήξει, γι αυτό και όλα τα κυλιόμενα τεμάχη έπεσαν
από το ύψος των 15 μέτρων στο οδόστρωμα, σχηματίζοντας πάνω σε αυτό τα
μικρότερα ένα κώνο κορρημάτων και τα μεγαλύτερα αναπήδησαν λίγο ή πολύ
πέφτοντας και κάτω ακόμη από το οδόστρωμα στο ποτάμι.
Εκτιμάται ότι όλα τα ανώτερα πρανή δομούνται από τον ίδιο λεπτοπλακώδη
κρυσταλλικό ασβεστόλιθο με τις πυκνές διαρρήξεις, που σηματοδοτούν
επικίνδυνες περιοχές καταπτώσεων βράχων και ολισθήσεων βραχοσφηνών.
Ο κίνδυνος ασφαλούς κυκλοφορίας είναι πάντοτε ορατός και μεγάλος σε
όλο το διάστημα χρήση αυτού του τμήματος της κοιλάδας των Τεμπών μέχρι
την ολοκλήρωση των σηράγγων του ΠΑΘΕ.
Η πλήρης και ασφαλής κυκλοφορία αυτού του τμήματος στην πορεία του
χρόνου είναι σχεδόν αδύνατο να επιτευχθεί. Θα πρέπει να ξεσκαρωθεί ένα
τεράστιο τμήμα του βουνού, χωρίς να επιτύχουμε και με αυτόν τον τρόπο
την πλήρη ασφάλεια της κυκλοφορίας.
Το τοπικό ξεσκάρωμα (καθαίρεση ασταθών τεμαχών) μαζί με την τοποθέτηση
αγκυρωμένων ατσάλινων πλεγμάτων με βρόγχους που θα εφάπτονται στο
πρανές μεγάλων βράχων εξασφαλίζοντας μια μεγαλύτερη ασφάλεια στην
κυκλοφορία των οχημάτων, αλλά μη αποτρέποντας εντελώς τον κίνδυνο. Η
διαστασολόγηση τέτοιων μέτρων θα πρέπει να λάβει υπόψη το
υπολογιζόμενο μέγεθος των ασταθών βραχοσφηνών ή τεμαχών.
Απαιτείται πλήρης καταγραφή της κατάστασης από έμπειρους γεωλόγους
μελετητές και αξιολόγηση των μηχανισμών ολίσθησης βραχοσφηνών, ίση
συνεργασία με τους μηχανισμούς για την περιγραφή της πραγματικής
εικόνας της ασφάλειας της κυκλοφορίας σε αυτό το ευπαθές τμήμα της
κοιλάδας των Τεμπών.
Η πολιτεία θα πρέπει να μεριμνήσει, ώστε στα νέα οδικά δίκτυα να
επισημαίνονται από τους γεωλόγους μελετητές τα επισφαλή τμήματα του
δρόμου, ώστε με την παρέμβαση των κατασκευαστών να αποτρέπονται τέτοια
επικίνδυνα φαινόμενα που μπορούν πολύ εύκολα να μας κάνουν να
θρηνήσουμε και ανθρώπινες ζωές.
Ο Εμπειρογνώμων του ΓΕΩΤΕΕ
Καθηγητής Γ. Δημόπουλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου