ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ ΓΕΩΤ.Ε.Ε. ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΑΣΩΠΟΥ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ ΓΕΩΤ.Ε.Ε. ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΑΣΩΠΟΥ

Είναι πλέον γνωστό το μεγάλο πρόβλημα της ρύπανσης των επιφανειακών και υπόγειων νερών της υδρολογικής λεκάνης του Ασωπού από την ανεξέλεγκτη διάθεση βιομηχανικών και άλλων αποβλήτων.

Αρχίζει να αναδύεται και το πρόβλημα της ρύπανσης των εδαφών και αρχίζουν να βλέπουν το φως της δημοσιότητας όλο και πιο συχνά, παρατηρήσεις και αποτελέσματα σχετικά με τη σύνδεση των ρυπασμένων εδαφών με την ποιότητα και την καταλληλότητα για κατανάλωση, κάποιων αγροτικών προϊόντων που παράγονται στην περιοχή.

Ανησυχίες αρχίζουν να εκδηλώνονται για το θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον στην εκβολή του Ασωπού Ποταμού.

Το ΓΕΩΤΕΕ, ανταποκρινόμενο στον θεσμικό του ρόλο, καταθέτει μια σειρά προτάσεων, με στόχο:

α) να σταματήσει η εκτεταμένη ρύπανση των υδάτων, των εδαφών και του θαλάσσιου περιβάλλοντος στην ευρύτερη περιοχή του Ασωπού, β) να επανέλθουν τα υπόγεια νερά και εδάφη στην αρχική τους ¨καλή κατάσταση¨ και γ) να εξασφαλιστεί καλής ποιότητας νερό στα Οινόφυτα και στις άλλες Παρα-ασώπειες κατοικημένες περιοχές.

Από τη συγκέντρωση, μελέτη και επεξεργασία του πλήθους των στοιχείων, εκθέσεων, μελετών, δημοσιευμάτων και επιστημονικών εργασιών, η ομάδα εργασίας του ΓΕΩΤΕΕ, διαπίστωσε τα παρακάτω:

1^ον) Υπάρχει εκτεταμένη ρύπανση, με εξασθενές χρώμιο και βαρέα μέταλλα, των υπόγειων νερών των περισσοτέρων υδροφόρων συστημάτων της ευρύτερης περιοχής της λεκάνης του Ασωπού εξ αιτίας:

· Της άμεσης απόρριψης (διάθεσης) ακατέργαστων και επικίνδυνων βιομηχανικών λυμάτων στους υδροφόρους δια μέσου υδρογεωτρήσεων, των οποίων η θέση δεν είναι γνωστή.

· Της παροχέτευσης ακατέργαστων και επικίνδυνων για τη δημόσια υγεία, βιομηχανικών λυμάτων στον Ασωπό ποταμό, τα νερά του οποίου στη συνέχεια μολύνουν τόσο τους υδροφόρους ορίζοντες που συναντούν κατά μήκος της διαδρομής τους, όσο και το θαλάσσιο περιβάλλον στις εκβολές του ποταμού.

· Της ανεξέλεγκτης διάθεσης στερεών και υγρών βιομηχανικών αποβλήτων σε διάφορους χώρους στην επιφάνεια του εδάφους, με αποτέλεσμα να αποτελούν μόνιμες σημειακές πηγές ρύπανσης τόσο των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων όσο και των γειτονικών εδαφών.

· Της συσσώρευσης αποβλήτων στους προαύλιους χώρους κάποιων βιομηχανιών, η απόπλυση των οποίων με τα νερά της βροχής συμβάλλουν στη ρύπανση εδαφών και υπόγειων νερών.

· Της εκπομπής αερίων ρύπων οι οποίοι, διαλυόμενοι από το νερό της βροχής, μεταφέρονται στη συνέχεια στο έδαφος και τα νερά.

· Του ποιοτικά βεβαρυμμένου επιστρεφόμενου στους υδροφόρους ορίζοντες αρδευτικού νερού.

2^ον) Υπάρχει σημαντική ρύπανση των εδαφών, σε άγνωστη έκταση και ένταση, που συνδέεται :

· με την ανεξέλεγκτη επιφανειακή διάθεση βιομηχανικών αποβλήτων και λυμάτων, όπως προαναφέραμε

· με τη χρήση για άρδευση, υπόγειων νερών που προέρχονται από ήδη ρυπασμένους υδροφόρους ορίζοντες

· με την, ενδεχομένως υπερβολική, χρήση λιπασμάτων, φυτοπρο-στατευτικών προϊόντων (γεωργικών φαρμάκων) και βελτιωτικών των εδαφών.

Η ρύπανση αυτή φαίνεται να συνδέεται με το ¨πέρασμα¨ κάποιων βαρέων μετάλλων, χρωμίου και άλλων στοιχείων στους ιστούς αγροτικών προϊόντων, που η παρατεταμένη τους κατανάλωση, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την υγεία του ανθρώπου.

3^ον) Η περίπτωση του Ασωπού ποταμού θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα αντιμετώπισης της ρύπανσης και για άλλες βιομηχανικές περιοχές για τις οποίες αρχίζουν να διατυπώνονται υπόνοιες για την συμβολή τους στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος (περιοχή Θηβών, Ανατολικής Αττικής, κεντρικής Εύβοιας).

Προτάσεις για την αντιμετώπιση της κατάστασης

· Μια πρώτη, άμεση και βασική ενέργεια θα πρέπει να είναι η συλλογή και επεξεργασία όλων των λυμάτων (βιομηχανικών και αστικών). Αυτό προϋποθέτει την κατάλληλη χωροθέτηση των αγωγών συγκέντρωσης και μεταφοράς των λυμάτων αλλά και της μονάδας επεξεργασίας των λυμάτων. Πριν από την κατασκευή οποιουδήποτε έργου θα πρέπει να έχει αποφασιστεί ο τρόπος διάθεσης τόσο των υπολειμμάτων της επεξεργασίας των λυμάτων (λυματολάσπης και ιλύος) όσο και των εξυγιασμένων προϊόντων. Τα τελευταία θα πρέπει να είναι νερό τέτοιας ποιότητας και καθαρότητας που θα επιτρεπόταν η επαναχρησιμοποίησή του, τόσο για την κάλυψη αρδευτικών αναγκών όσο και για την τροφοδοσία των υδροφόρων οριζόντων της περιοχής. Μάλιστα θα μπορούσε να διερευνηθεί η δυνατότητα τροφοδοσίας περισσότερο των παράκτιων υδροφόρων οριζόντων και λιγότερο των καρστικών, ώστε να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της προοδευτικής υφαλμύρινσής τους.

· Συγκέντρωση, επεξεργασία και κατάλληλη διάθεση όλων των στερεών βιομηχανικών αποβλήτων, που η ανεξέλεγκτη επιφανειακή τους απόθεση είναι μόνιμη πηγή ρύπανσης νερών και εδαφών.

· Εντοπισμό όλων των θέσεων παράνομης και ανεξέλεγκτης επιφανειακής διάθεσης απορριμμάτων και λυμάτων. Μετά τον εντοπισμό τους να απομακρυνθούν όλα τα στερεά απόβλητα και τα πιθανόν ρυπασμένα εδάφη επί των οποίων έχουν τοποθετηθεί ή διατεθεί τα απόβλητα και λύματα. Αυτό προϋποθέτει εκτεταμένη δειγματοληψία και αναλύσεις εδαφών από τους χώρους της ανεξέλεγκτης διάθεσης των στερεών και υγρών αποβλήτων. Μετά την διαπίστωση του βαθμού ρύπανσης των εδαφών στις περιοχές αυτές, θα πρέπει να σχεδιαστούν και να εκτελεστούν κατάλληλα προγράμματα απορρύπανσης αυτών των περιοχών.

· Εντοπισμό και σφράγισμα των παράνομα λειτουργούντων υδρο-γεωτρήσεων και ιδιαίτερα αυτών που κάποιες βιομηχανίες χρησιμοποιούν για την υπεδάφια και χωρίς επεξεργασία διάθεση των λυμάτων τους.

· Άμεση ανάθεση εδαφολογικών μελετών προκειμένου να διαπιστωθεί ο βαθμός ρύπανσης των καλλιεργούμενων εκτάσεων με βαρέα μέταλλα όπως χρώμιο, παράγωγα των λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων ή και με άλλες επικίνδυνες ουσίες, και διερεύνηση του κατά πόσον οι ουσίες αυτές μπορούν να περάσουν στην τροφική αλυσίδα. Από τα αποτελέσματα αυτών των μελετών θα εξαρτηθεί και η λήψη συγκεκριμένων και ειδικών μέτρων (π.χ. αναδιάρθρωση καλλιεργειών με προγράμματα αμειψισποράς με τη συμμετοχή βιομηχανικών φυτών ή προγράμματος αναβάθμισης) για την απορρύπανση των καλλιεργούμενων εκτάσεων.

· Καθαρισμό και εξυγίανση της κοίτης του Ασωπού ποταμού με κατάλληλη διάθεση των προϊόντων καθαρισμού και εξυγίανσης. Αν δεν γίνει καθαρισμός και εξυγίανση της κοίτης του ποταμού, τότε αυτός, για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την ενδεχόμενη επιτυχή παρεμπόδιση διάθεσης λυμάτων στον ποταμό, θα αποτελεί μόνιμη πηγή ρύπανσης των υποκείμενων υδροφόρων στρωμάτων. Η διαδικασία αυτή θεωρούμε ότι είναι η πλέον δυσκολότερη από πλευράς υλοποίησής της, κρίνεται όμως απολύτως αναγκαία, εκτός και εάν διαπιστώσουμε ότι με την πάροδο του χρόνου θα έχουμε φυσική εξασθένιση των ρύπων.

· Εγκατάσταση και λειτουργία σταθμών συνεχούς παρακολούθησης των υπόγειων νερών και των νερών του Ασωπού ποταμού. Αυτό προϋποθέτει την κατάλληλη επιλογή των σημείων και την κατάλληλη στελέχωση των υπηρεσιών της Νομαρχιακής ή Τοπικής Αυτοδιοίκησης με ικανοποιητικό σε αριθμό και ειδικότητες προσωπικό.

· Επιτακτική κρίνεται και η συνεχής παρακολούθηση της ποιότητας του θαλασσινού νερού εκατέρωθεν των εκβολών του Ασωπού ποταμού, αλλά και της κατάστασης και της ποιότητας της βιοποικιλότητας των υδάτων της περιοχής (ποταμός και εκβολές).

· Να διερευνηθεί εάν και κατά πόσο στην υδρολογική λεκάνη του Ασωπού ποταμού έχουν γίνει όλες εκείνες οι ενέργειες και δράσεις που προβλέπονται από την οδηγία 60/2000 της ΕΕ και την εθνική μας νομοθεσία έτσι ώστε μέχρι το 2015 να έχει επιτευχθεί η διατήρηση ή και η αποκαταστήση της καλής κατάστασης όλων των υδάτων. Ήδη θα έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί και να είχαν περάσει από διαβούλευση διαχειριστικά σχέδια όχι μόνο για την λεκάνη του Ασωπού ποταμού, αλλά και όλες τις άλλες υδρολογικές λεκάνες, κάτι που όμως δεν έχει γίνει και που για μια ακόμη φορά θα μας φέρει αντιμέτωπους με τα όργανα της ΕΕ.

· Σε σχέση με την εξασφάλιση καλής ποιότητας νερού στα Οινόφυτα και τις άλλες κατοικημένες περιοχές που συνδέονται με αυτά, επισυνάπτουμε την πρόταση που έχει ήδη διατυπώσει και υποβάλλει το παράρτημα Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας του ΓΕΩΤΕΕ στο Δήμο Οινοφύτων, για την αντιμετώπιση του προβλήματος υδροδότησης που αντιμετωπίζει.

ΤΟ ΓΕΩΤΕΕ ΠΑΡ/ΜΑ ΑΝ ΣΤΕΡΕΑΣ ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΥΔΡΕΥΣΗ ΤΩΝ ΟΙΝΟΦΥΤΩΝ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΕΡΣΙ . ΜΕΤΑ ΑΠΌ ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΟΥ ΕΠΙΣΗΣ ΠΕΡΣΙ ΣΥΣΤΗΣΕ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΕΛΩΝ ΤΟΥ Δ/Σ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΟΕΔΡΩΝ ΤΩΝ 5ΜΕΛΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΕΛΗΞΕ ΣΕ ΠΟΡΙΣΜΑ ΠΟΥ ΕΓΚΡΙΘΗΚΕ ΚΑΙ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΕ ΣΤΟ ΑΡΜΟΔΙΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ.
ΠΑΡΑΥΡΕΘΗΚΑ ΣΤΗ ΣΥΝΕΝΤΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΝΙΩΘΩ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΓΙΑΤΙ ΘΕΣΕΙΣ ΜΑΣ ΛΗΦΘΗΚΑΝ ΥΠΟΨΗ ΕΝΩ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΟΝΤΩΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΥΝ , ΝΑ ΔΟΥΜΕ ΤΙ ΓΙΝΕΙ ΣΤΗ ΠΡΑΞΗ.
ΕΠΙΣΥΝΑΠΤΩ ΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ ( ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΙΟ ΠΑΝΩ)
ΚΑΝΕΝΑΣ ΦΟΡΕΑΣ ΔΕΝ ΤΟΠΟΘΕΤΗΘΗΚΕ!!!
ΟΤΙ ΤΟ ΤΕΕ ΔΟΥΛΕΥΕΙ ΚΑΛΑ ΔΕΝ ΑΜΦΙΣΒΕΙΤΕΙΤΑΙ ΕΧΕΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΚΑΙ ΠΟΡΟΥΣ.
ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ/ΣΑΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΕΩΛΟΓΩΝ

Άρθρο για Εξασθενές Χρωμιο

Άρθρο για Εξασθενές Χρωμιο

πηγή: τα Νέα

Εξασθενές χρώμιο στο περιβάλλον

Α. Επίπεδα: Το χρώμιο είναι ευρέως διαδεδομένο στη φύση με φυσική αφθονία στο φλοιό της Γης 100 ppm. Τα φυσιολογικά επίπεδά του στα μη ρυπασμένα επιφανειακά ύδατα κυμαίνονται στην περιοχή 1 - 10 μg/L, ενώ στο πόσιμο νερό οι συγκεντρώσεις του βρίσκονται στην περιοχή 0,4 - 8 μg/L. Στον αέρα βρίσκεται σε συγκεντρώσεις <0,1 Αναφ. 2, 12].

Στην περίπτωση διάθεσης από βιομηχανίες ανεπεξέργαστων αποβλήτων που περιέχουν Cr(VI) σε υδάτινους αποδέκτες, τα επίπεδα του στα ύδατα του αποδέκτη και στα υπόγεια ύδατα μπορεί να φτάσουν μερικές δεκάδες μg/L, όπως πρόσφατα ανακοινώθηκε στον ημερήσιο τύπο (Καθημερινή 4/9/07, Ελευθεροτυπία 17/9/07) για τα νερά της ευρύτερης περιοχής του Ασωπού. 'Εφτασε όμως και τα 580 μg/L, τα οποία μετρήθηκαν σε σημείο ελέγχου υπογείων υδάτων της πόλης Hinkley των ΗΠΑ (υπόθεση Erin Brockovich, που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 2000 [Αναφ. 13]).

Β. Νομοθετημένα όρια: Στο πόσιμο νερό έχει θεσπιστεί με την Οδηγία 98/83/EC ως ανώτατο επιτρεπτό όριο ολικού χρωμίου τα 50 μg/L [Αναφ. 14]. Ωστόσο, δεν υπάρχει ανώτατο επιτρεπτό όριο ειδικά για το εξασθενές χρώμιο. Στις ΗΠΑ, η ΕΡΑ έχει θεσπίσει ως ανώτατο επιτρεπτό όριο ολικού χρωμίου στο πόσιμο και υπόγειο νερό τα 100 μg/L, θεωρώντας αυτό το επίπεδο ασφαλές για την υγεία του ανθρώπου [Αναφ. 15].

Στην Ελλάδα, με την ΚΥΑ 4859/726 ρυθμίζονται οι εκπομπές ολικού χρωμίου από απόβλητα βιομηχανιών σε υδάτινους αποδέκτες, σε συγκεντρώσεις που κυμαίνονται (ανάλογα με τον αποδέκτη) από 0,6 έως 3 mg/L [Αναφ. 16]. Οι εκπομπές ρύπων των βιομηχανιών στην Ελλάδα (φυσικά και του εξασθενούς χρωμίου) μπορούν να καθοριστούν από τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, κατά περίπτωση και κυμαίνονται για το Cr(VI) από 0,3 έως 1 mg/L στα υγρά απόβλητα. 'Οριο για το έδαφος δεν έχει θεσπιστεί ακόμα.

Η έκθεση σε Cr(VI) από τον αέρα στον εργασιακό χώρο είναι πιο σημαντική και επικίνδυνη. Ο OSHA (Occupational Safety and Health Administration) και ο NIOSH (National Institute for Occupational Safety and Health) των ΗΠΑ έχουν θεσπίσει επιτρεπτά όρια έκθεσης (Permissible Exposure Limits, PELs) και προτεινόμενα όρια έκθεσης (Recommended Exposure Limits, RELs) για τους εργασιακούς χώρους. Το νέο PEL για το Cr(VI) στον αέρα εργασιακού χώρου όπου εκτελούνται συγκολλήσεις μετάλλων (welding) κατά τη διάρκεια 8ώρου (για εβδομάδα 40ώρου) είναι 5 μg/m3, ενώ υπάρχουν δεκάδες ρυθμίσεις κατά περίπτωση [Αναφ. 17]. Το PEL για διάφορες καρκινογόνες ενώσεις του Cr(VI) στον αέρα εργασιακού χώρου είναι ακόμα μικρότερο: μόλις 1 μg/m3 [Αναφ. 18, 19].

Το χρώμιο του εδάφους σε αυτό χώρο στάθμευσης ενός βιομηχανικού πάρκου του New Jersey έχει διαλυθεί σε αυτά τα στάσιμα νερά. Επειδή το χρώμιο μπορεί να διαλυθεί και να διαχυθεί μέσω του εδάφους, αυξημένες συγκεντρώσεις (λόγω εξάτμισης του νερού) μπορεί να παρατηρηθούν μακριά από την αρχική περιοχή ρύπανσης (από την Αναφ. 19)

Γ. Επιπτώσεις και η "μοίρα" του Cr(VI) στο περιβάλλον: Το Cr(VI) θεωρείται ευκίνητο (labile) στο υδάτινο περιβάλλον, παραμένει στη διαλυτή φάση και είναι βιοδιαθέσιμο. Επίσης είναι ισχυρά τοξικό και οι τιμές τοξικότητες LC50 (LC50: Lethal Concentration 50, η συγκέντρωση που θανατώνει το 50% του πληθυσμού του εξεταζόμενου είδους) του Cr(VI) σε διάφορους μικροοργανισμούς κυμαίνονται από 0,032 - 6,4 mg/L [Αναφ. 12]. Αντίθετα το Cr(III) θεωρείται "μη ευκίνητο", καθώς έχει τάση να προσροφάται στα αιωρούμενα σωματίδια και στο ίζημα και για τον λόγο αυτό θεωρείται ως σχετικά αδρανές, λιγότερο βιοδιαθέσιμο και μειωμένης τοξικότητας ως προς τους υδρόβιους οργανισμούς.

Είναι προφανές ότι ο προσδιορισμός του ολικού χρωμίου στα περιβαλλοντικά δείγματα ελάχιστες πληροφορίες μπορεί να δώσει, ενώ επιβάλλεται ο προσδιορισμός των χημικών ειδών του χρωμίου (speciation analysis) [Αναφ. 20]. Ιδιαίτερη σημασία έχει ο προσδιορισμός του εξασθενούς χρωμίου στα βιομηχανικά αλλά και στα αστικά υγρά απόβλητα, γιατί συχνά ανιχνεύονται υψηλές συγκεντρώσεις του [Αναφ. 20β]. Οι υψηλές αυτές συγκεντρώσεις είναι δυνατό να επηρεάσουν και τη βιολογική επεξεργασία τους (κυρίως τη νιτροποίηση), ειδικά σήμερα όπου υπάρχει τάση συνεπεξεργασίας αστικών και βιομηχανικών αποβλήτων σε μονάδες ενεργού ιλύος (activated sludge) [Αναφ. 21].

Ωστόσο, αποδείχθηκε ότι η μέθοδος ενεργού ιλύος είναι η πλέον κατάλληλη για την επεξεργασία υγρών αποβλήτων επιβαρυμένων με Cr(VI), καθώς τούτο ανάγεται προς Cr(III), το οποίο προσροφάται σχεδόν ποσοτικά στις βιοκροκίδες και συσσωρεύεται στη λυματολάσπη. 'Ετσι το τοξικό Cr(VI) απομακρύνεται από τη διαλυτή φάση και προστατεύεται ο τελικός υδάτινος αποδέκτης [Αναφ. 21β-γ].

Επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία

A. Εργασιακό περιβάλλον-υψηλές εκθέσεις-πνευμονες-εισπνοή-κατάποση: Το χρώμιο εισέρχεται στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω της αναπνοής και της κατανάλωσης τροφής και ποτών που το περιέχουν. Το τρισθενές χρώμιο, Cr(III), θεωρείται απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τον οργανισμό, αφού φαίνεται να συμμετέχει στον παράγοντα ανοχής της γλυκόζης (Glucose Tolerance Factor, GTF). O παράγοντας GTF μαζί με την ινσουλίνη ρυθμίζουν την ποσότητα της γλυκόζης στο αίμα. 'Ελλειψη χρωμίου, όπως παρατηρήθηκε σε πειραματόζωα, προκαλεί αύξηση του σακχάρου στο αίμα και εμφάνιση γλυκόζης στα ούρα [Αναφ. 2]. Ενδείκνυται η πρόσληψη 30 έως 50 μg Cr(III) ημερησίως, ενώ ποσότητες μέχρι 200 μg δεν έχει αναφερθεί ότι προκαλούν προβλήματα υγείας [Αναφ. 22]. Αντίθετα, το εξασθενές χρώμιο έχει χαρακτηριστεί ως αποδεδειγμένο καρκινογόνο [Αναφ. 23].

Επιδημιολογικές μελέτες σε εργάτες παραγωγής χρωμικών, πιγμέντων και μεταλλικών επιστρώσεων χρωμίου έδειξαν ότι εισπνοή σκόνης που περιέχει Cr(VI) προκαλεί καρκίνο του πνεύμονα και της ρινικής κοιλότητας (sinonasal cavity). Τα αποτελέσματα των επιδημιολογικών μελετών έχουν επιβεβαιωθεί και σε εργαστηριακά πειράματα (σε ζώα). Υπάρχουν αρκετά πειραματικά δεδομένα ότι ενώσεις του Cr(VI) καταστρέφουν το DNA και προκαλούν μεταλλάξεις.

Επίσης, εισπνοή σωματιδίων που περιέχουν σχετικά υψηλές συγκεντρώσεις Cr(VI) μπορεί να προκαλέσει έλκος, αιμορραγία, κνησμό και φτέρνισμα. Κατάποση υψηλών ποσοτήτων Cr(VI) μπορεί να προκαλέσει καταστροφή των νεφρών και του ήπατος, έλκος στομάχου και γαστρεντερικό ερεθισμό, ακόμα και θάνατο.

Ακόμη, δερματική έκθεση σε ενώσεις του Cr(VI) προκαλεί δερματικά έλκη και δριμείες αλλεργικές αντιδράσεις, ιδιαίτερα από ενδύματα και υποδήματα από δέρμα που έχει κατεργαστεί με Cr(VI) [Αναφ. 19, 24].

Β. Χρώμιο στο πόσιμο νερό: Μελέτες σε πειραματόζωα έδειξαν ότι η πόση νερού επιβαρυμένου με Cr(VI) μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του γαστρεντερικού συστήματος. Ωστόσο, δεν είναι σαφές αν τα επίπεδα που προσδιορίζονται σε πόσιμα ύδατα είναι ικανά να προκαλέσουν καρκίνο. Σύμφωνα με την IARC, το Cr(VI) που προσλαμβάνεται με το νερό μετατρέπεται σε μεγάλο ποσοστό σε Cr(III) στο όξινο περιβάλλον του στομάχου, γεγονός που δεν επιτρέπει την περαιτέρω απορρόφηση του χρωμίου από τον οργανισμό, καθώς το Cr(III) δεν μπορεί να διαπεράσει την κυτταρική μεμβράνη.

Τελείως πρόσφατα (Μάιος 2007) από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ (National Institute of Health, NIH) ανακοινώθηκε ότι κατόπιν αιτήματος μελών του κοινοβουλίου της Καλιφόρνιας και μετά από τις ανησυχίες που προκάλεσε η προβολή της κινηματογραφικής ταινίας "Erin Brockovitch", πραγματοποιήθηκαν πειράματα με ποντίκια και επίμυες στα οποία για δύο χρόνια δινόταν νερό με 14 έως 516 mg Na2Cr2O7.2H2O/L. Φυσικά οι συγκεντρώσεις αυτές είναι πολύ μεγάλες. Η μικρότερη αντιστοιχεί σε συγκέντρωση Cr(VI) περίπου δέκα φορές μεγαλύτερη από εκείνη του πλέον ρυπασμένου με Cr(VI) νερού της Καλιφόρνιας, που θα μπορούσε να πιει ο άνθρωπος. Τα πειράματα έδειξαν γαστρεντερική απορρόφηση του Cr(VI) και την ανάπτυξη καλοήθων και κακοήθων όγκων σε σημεία και όργανα των πειραματόζωων, όπου πολύ σπάνια εμφανίζονται όγκοι [Αναφ. 25α-β].

Χρώμιο και μηχανισμοί καρκινογένεσης
Το Cr(VI), ως χρωμικά ιόντα, λόγω δομικής ομοιότητας με τα θειικά και τα φωσφορικά ιόντα, εισέρχεται σαν "Δούρειος 'Ιππος" στα κύτταρα μέσω της κυτταρικής μεμβράνης χρησιμοποιώντας το φυσιολογικό σύστημα διακίνησης αυτών των ιόντων. Στο εσωτερικό των κυττάρων αντιδρά με τις αναγωγικές ουσίες που θα βρει εκεί και ανάγεται σε Cr(III) το οποίο φαίνεται ότι είναι και ο "πραγματικός κίνδυνος" [Αναφ. 19]. Αντίθετα, οι οκταεδρικής σύνταξης ενώσεις του Cr(III), λόγω του όγκου και της δυσδιαλυτότητας πολλών από αυτές, διαπερνούν την κυτταρική μεμβράνη αργά ή και καθόλου [Αναφ. 26]. Γι'αυτό το λόγο το Cr(VI) είναι η επικίνδυνη μορφή του χρωμίου και όχι το Cr(III). Οι δημοσιεύσεις Αναφ. 27 (α-δ) αναφέρονται σε μηχανισμούς δράσης του Cr(VI), όταν εισέρχεται στο κύτταρο και του Cr(III), που παράγεται μέσα στο κύτταρο με αναγωγή του Cr(VI).
Η πορεία αναγωγής Cr(VI) σε Cr(III) εντός του κυττάρου μπορεί να προκαλέσει καταστροφή του DNA, όπως οξειδωτικές βλάβες, θραύση των κλώνων του, σχηματισμό ενώσεων προσθήκης Cr(III)-DNA, διακλωνικές συνδέσεις και συνδέσεις πρωτεϊνών-DNA.
'Ερευνες έδειξαν ότι με την είσοδο του Cr(VI) στο κύτταρο, αυτό ανάγεται από το πλήθος των αναγωγικών ουσιών και ενζύμων (όπως η γλουταθειόνη) κατά στάδια σε χαμηλότερο επίπεδο σθένους. Τα ενδιάμεσα προϊόντα αναγωγής του χρωμίου με το υπεροξειδίου του υδρογόνου (Η2Ο2), ενός φυσικού συστατικού του κυτταροπλάσματος (σε πολύ μικρές βέβαια συγκεντρώσεις), παράγουν δραστικές οξυγονούχες ρίζες (ιδιαίτερα τη ρίζα υδροξυλίου, ΟΗ·). Οι έρευνες έδειξαν ότι το Cr(V), Cr(IV) και Cr(III) με το Η2Ο2 μπορούν να δημιουργήσουν τις ρίζες ΟΗ· με αντιδράσεις (τύπου αντίδρασης Fenton, δηλ. της αντίδρασης Fe(II) με το Η2Ο2) όπως:

Οι ρίζες OH· προκαλούν οξειδωτικές βλάβες στο DNA και συγκεκριμένα παρέχουν την οξειδωμένη μορφή της γουανοσίνης, την 8-υδροξυδεοξυ-γουανοσίνη (8-OHdG). Οι δημοσιεύσεις Αναφ. 28 (α-στ), είναι ενδεικτικές μόνο από το πλήθος των δημοσιεύσεων για πιθανούς μηχανισμούς επίδρασης του Cr(VI) στο DNA.

Πρόσφατα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Brown ανακοίνωσαν ένα μάλλον παράδοξο εύρημα. Διαπίστωσαν ότι η αναγωγή του Cr(VI) από το ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C) στο εσωτερικό των πνευμονικών κυττάρων προκαλεί μαζικές βλάβες στο DNA. Μικρές δόσεις Cr(VI) σε συνδυασμό με τη βιταμίνη C προκαλούν 15 φορές περισσότερες θραύσεις στα χρωμοσώματα και 10 φορές περισσότερες μεταλλάξεις σε σχέση με τις αντίστοιχες βλάβες που προκαλεί το Cr(VI) απουσία βιταμίνης C. 'Ετσι, σύμφωνα με τη μελέτη αυτή, η κατά τα άλλα ευεργετική για την υγεία βιταμίνη C δρα ως ενισχυτής της τοξικής δράσης του Cr(VI) [Αναφ. 29]. Από την εργασία αυτή, αλλά και από πολλές άλλες ανάλογες, διαφαίνεται ότι οι επικίνδυνα δραστικές μορφές του χρωμίου μπορεί να εμφανίζονται κατά την πορεία της αναγωγής του Cr(VI) προς Cr(III).

πηγή: chem.uoa.gr