Η πλειοψηφία των ημερών εργασίας στις ελληνικές γεωργικές εκμεταλλεύσεις τα τελευταία χρόνια προέρχεται από την απασχόληση των κατόχων των εκμεταλλεύσεων και των μελών της οικογένειάς τους, την ώρα που η οικογενειακή εργασία και η αλληλοβοήθεια μεταξύ των γεωργών ενισχύθηκαν σημαντικά έναντι μορφών εργασίας με αμοιβή, όπως η χρήση μονίμων και εποχικών εργατών.
Αυτά , μεταξύ άλλων, προκύπτουν ως βασικά συμπεράσματα της «Έρευνας Διάρθρωσης Γεωργικών και Κτηνοτροφικών Εκμεταλλεύσεων», του έτους 2013 σε σύγκριση με το 2009, που έδωσε στη δημοσιότητα η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) στις 20 Απριλίου.
Βρτείτε εδώ ολόκληρη τη σχετική Έρευνα διάρθρωσης γεωργικών εκμεταλλεύσεων του 2013.pdf
Επιπλέον, τα συμπεράσματα της εν λόγω έρευνας συνοψίζονται στα εξής:
-Το 2013, συγκριτικά με το 2009, τόσο ο συνολικός αριθμός των εκμεταλλεύσεων της Χώρας όσο και η χρησιμοποιούμενη γεωργική έκτασή τους (ΧΓΕ) μειώθηκαν.
-Ακολουθώντας τη μείωση της ΧΓΕ, οι εκτάσεις με μόνιμες καλλιέργειες (αμπέλια και δέντρα) παρουσιάζουν, επίσης, μείωση. Αντιθέτως, οι ετήσιες καλλιέργειες καταγράφουν αύξηση, όπως και οι αρδευόμενες εκτάσεις.
-Ο συνολικός αριθμός των εκμεταλλεύσεων με ζώα παρουσιάζει μείωση, εκτός από αυτές που εκτρέφουν προβατοειδή. Ο αριθμός των κεφαλών των ζώων παρουσιάζει μείωση σε όλες τις κατηγορίες ζώων.
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την επεξεργασία των στοιχείων από την ΕΛΣΤΑΤ, τα βασικά μεγέθη της ελληνικής γεωργίας και κτηνοτροφίας το 2013, σε σχέση με το 2009, παρουσίασαν την εξής εικόνα:
Διάρθρωση γεωργικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων
Αριθμός γεωργικών εκμεταλλεύσεων και χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση (ΧΓΕ)
Το 2013, συγκριτικά με το 2009, στο σύνολο της χώρας παρουσιάζεται μείωση κατά 1,9%, τόσο του συνολικού αριθμού των εκμεταλλεύσεων όσο και του αριθμού των εκμεταλλεύσεων με ΧΓΕ. Συγκεκριμένα, ο αριθμός των εκμεταλλεύσεων ανέρχεται σε 723.007 το 2009 και σε 709.449 το 2013, ενώ οι εκμεταλλεύσεις με ΧΓΕ ανέρχονται σε 716.823 το 2009 και σε 703.535 το 2013.
Σε ό,τι αφορά τη ΧΓΕ, το 2013 παρουσιάζεται μείωση, σε σχέση με το 2009, κατά 2,8% στο σύνολο της Χώρας. Συγκεκριμένα, η συνολική χρησιμοποιούμενη έκταση ανέρχεται σε 34.779 χιλ. στρέμματα το 2009, ενώ το 2013 σε 33.815 χιλ. στρέμματα.
Το 2013 οι περισσότερες εκμεταλλεύσεις με ΧΓΕ καταγράφονται στην Κεντρική Μακεδονία (99.226) και ακολουθούν η Πελοπόννησος (91.946) και η Κρήτη (89.774), ενώ οι περισσότερες εκτάσεις καταγράφονται στην Κεντρική Μακεδονία (6.819 χιλ. στρέμματα) και ακολουθούν η Θεσσαλία (4.209 χιλ. στρέμματα) και η Κρήτη (3.617 χιλ. στρέμματα).
Σημειώνεται ότι, όσον αφορά τον αριθμό των εκμεταλλεύσεων με ΧΓΕ ανά περιφέρεια, παρουσιάζεται μεγαλύτερη μείωση στην Ήπειρο (‐9,4%) και στη Δυτική Ελλάδα (‐4,5%), ενώ αύξηση παρουσιάζεται μόνο στην Αττική (+0,8%) και στην Κρήτη (+0,4%).
Σε ό,τι αφορά τη ΧΓΕ ανά περιφέρεια, παρουσιάζεται μεγαλύτερη μείωση στην Ήπειρο (‐22,3%), στη Στερεά Ελλάδα (‐14,4%) και στα Ιόνια Νησιά (‐12,3%), ενώ αυξήσεις καταγράφονται στη Δυτική Μακεδονία (+13,3%), στη Θεσσαλία (+7,3%), στην Κεντρική Μακεδονία (+6,2%) και στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (+0,4%).
Η μέση ΧΓΕ ανά εκμετάλλευση παρουσιάζει μικρή μείωση (‐0,9%) το 2013, σε σχέση με το 2009. Συγκεκριμένα, ενώ το 2009 είναι 48,52 στρέμματα ανά εκμετάλλευση, το 2013 είναι 48,06 στρέμματα.
Η μεγαλύτερη μέση ΧΓΕ ανά εκμετάλλευση καταγράφεται στην Δυτική Μακεδονία (107,30 στρέμματα) και ακολουθούν η Θεσσαλία (68,87 στρέμματα) και η Κεντρική Μακεδονία (68,72 στρέμματα).
Αντίστοιχα, η μικρότερη μέση χρησιμοποιούμενη έκταση ανά εκμετάλλευση καταγράφεται στην Αττική (18,93 στρέμματα) και ακολουθούν τα Ιόνια Νησιά (23,79 στρέμματα) και η Ήπειρος (27,02 στρέμματα).
Παραγωγική κατεύθυνση των εκμεταλλεύσεων
Σε ό,τι αφορά την παραγωγική κατεύθυνση των εκμεταλλεύσεων, κατά το 2013, το 61,8% είναι αμιγώς γεωργικές εκμεταλλεύσεις, το 34,7% μεικτές και το 3,5% αμιγώς κτηνοτροφικές. Συγκεκριμένα, το 2013, 575.525 εκμεταλλεύσεις είναι αμιγώς γεωργικές με 20.910 χιλ. στρέμματα ΧΓΕ, 115.461 μεικτές με 11.722 χιλ. στρέμματα και 18.463 αμιγώς κτηνοτροφικές με 1.184 χιλ. στρέμματα.
Σε σχέση με το 2009, ο αριθμός των μεικτών εκμεταλλεύσεων παρουσιάζει μείωση κατά 12,5%, των αμιγώς γεωργικών μικρή μείωση κατά 0,1% και των αμιγώς κτηνοτροφικών αύξηση κατά 13,9%.
Σε ό,τι αφορά τη ΧΓΕ των παραπάνω εκμεταλλεύσεων, σε σχέση με το 2009, η ΧΓΕ των μεικτών εκμεταλλεύσεων παρουσιάζει μείωση κατά 14,6%, των αμιγώς γεωργικών αύξηση κατά 6,2% και των αμιγώς κτηνοτροφικών μείωση κατά 13,3%.
Χρήση γης
Από τα στοιχεία της κατανομής της ΧΓΕ κατά κατηγορία χρήσης, το 2013, σε σχέση με το 2009, στο σύνολο της Χώρας παρουσιάζεται μείωση στον αριθμό των εκμεταλλεύσεων που καλλιεργούν ετήσιες καλλιέργειες (‐3,6%), δενδρώδεις καλλιέργειες (‐3,4%) και λοιπές εκτάσεις (‐5,2%) και μεγαλύτερη μείωση στον αριθμό αυτών που καλλιεργούν αμπέλια και σταφιδάμπελα (‐21,8%).
Οι εκτάσεις που καλλιεργήθηκαν με ετήσιες καλλιέργειες παρουσιάζουν αύξηση (+3,7%) το 2013, σε σχέση με το 2009, ενώ στις εκτάσεις με αμπέλια και σταφιδάμπελα, με δενδρώδεις καλλιέργειες και στην κατηγορία «λοιπές εκτάσεις» καταγράφεται μείωση (‐7,3%, ‐1,8% και ‐14,7%, αντίστοιχα).
Ειδικότερα, παρατηρείται ότι στην Κεντρική Μακεδονία καλλιεργούνται οι περισσότερες εκτάσεις με ετήσιες καλλιέργειες (5.168 χιλ. στρέμματα) και ακολουθούν η Θεσσαλία (3.172 χιλ. στρέμματα) και η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (2.857 χιλ. στρέμματα). Οι περισσότερες εκτάσεις με αμπέλια και σταφιδάμπελα καλλιεργούνται στην Πελοπόννησο (198 χιλ. στρέμματα) και ακολουθεί η Δυτική Ελλάδα (141 χιλ. στρέμματα) και η Κρήτη (138 χιλ. στρέμματα). Οι περισσότερες εκτάσεις με δενδρώδεις καλλιέργειες βρίσκονται στην Πελοπόννησο (2.064 χιλ. στρέμματα) και ακολουθούν η Κρήτη (1.474 χιλ. στρέμματα) και η Δυτική Ελλάδα (952 χιλ. στρέμματα).
Επίσης κατά το 2013, οι ετήσιες καλλιέργειες αποτελούν το 49,6% της ΧΓΕ, οι δενδρώδεις το 25,0%, τα αμπέλια το 2,4% και οι λοιπές εκτάσεις το 23,0%.
Άρδευση
Η αρδευθείσα ΧΓΕ το 2013, σε σχέση με το 2009, παρουσιάζει αύξηση κατά 13,4%, ενώ, αντίστοιχα, ο αριθμός των εκμεταλλεύσεων που πότισαν τις εκτάσεις τους είναι αυξημένος κατά 2,4%. Το 2013 η συνολική αρδευθείσα έκταση της Χώρας ανέρχεται σε 11.779 χιλιάδες στρέμματα, ποσοστό 50% της συνολικής ΧΓΕ, μη συμπεριλαμβανομένων των άγονων βοσκότοπων.
Οι περισσότερες αρδευθείσες εκτάσεις βρίσκονται στην Κεντρική Μακεδονία (3.027 χιλ. στρέμματα) και ακολουθεί η Θεσσαλία (2.140 χιλ. στρέμματα) και η Δυτική Ελλάδα (1.123 χιλ. στρέμματα).
Ζωικό κεφάλαιο
Συγκρίνοντας το 2013 με το 2009, παρατηρείται μείωση του αριθμού των εκμεταλλεύσεων που εκτρέφουν βοοειδή κατά 4,7%, αιγοειδή κατά 4,6%, χοίρους κατά 2,0% και πουλερικά κατά 12,1%, ενώ ο αριθμός των εκμεταλλεύσεων που εκτρέφουν προβατοειδή παρουσιάζει αύξηση κατά 2,7%.
Σε ό,τι αφορά τον αριθμό των εκτρεφόμενων ζώων, συγκρίνοντας το 2013 με το 2009, παρατηρείται μείωση σε όλες τις κατηγορίες ζώων. Πιο συγκεκριμένα:
-ο αριθμός των βοοειδών έχει μειωθεί κατά 5,1%,
-των προβατοειδών κατά 5,1%,
-των αιγοειδών κατά 13,3%,
-των χοίρων κατά 18,9%
-και των πουλερικών κατά 24,2%.
Από τα στοιχεία του αριθμού των εκτρεφόμενων ζώων, ανά περιφέρεια, προκύπτει ότι η Κεντρική Μακεδονία είναι μια από τις μεγαλύτερες κτηνοτροφικές περιοχές της Χώρας μας, όπου εκτρέφονται όλες οι κατηγορίες των ζώων.
Μεγάλος αριθμός βοοειδών εκτρέφεται, επίσης, στη Θεσσαλία και την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.
Η Θεσσαλία χαρακτηρίζεται, επίσης, από την εκτροφή του μεγαλύτερου αριθμού χοιροειδών (146.749), ενώ η Ήπειρος από τον μεγαλύτερο αριθμό πουλερικών της Χώρας (8.323.766).
Η Κρήτη και η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη χαρακτηρίζονται από μεγάλο αριθμό εκτρεφόμενων προβατοειδών και αιγοειδών.
Η Κεντρική Μακεδονία έχει τον μεγαλύτερο αριθμό ζωικών μονάδων (336.689) και ακολουθούν η Θεσσαλία (296.272) και η Δυτική Ελλάδα (280.933).
Η Αττική, το Βόρειο Αιγαίο, το Νότιο Αιγαίο και τα Ιόνια Νησιά έχουν τους μικρότερους αριθμούς ζωικών μονάδων.
Στο σύνολο της Χώρας παρουσιάζεται μείωση του αριθμού των εκμεταλλεύσεων κατά 6,2% και των ζωικών μονάδων κατά 11,0%.
Τη μεγαλύτερη μείωση παρουσιάζει η Κεντρική Μακεδονία (‐25,9%) και ακολουθούν η Στερεά Ελλάδα (‐15,3%) και η Θεσσαλία (‐10,1%).
Αντίθετα, η Αττική, το Βόρειο Αιγαίο και το Νότιο Αιγαίο παρουσιάζουν αυξήσεις (+17,7%, +9,2% και +5,4%, αντίστοιχα).
Απασχόληση στη γεωργία – κτηνοτροφία
Το 2013, συγκριτικά με το 2009, στο σύνολο της Χώρας, παρουσιάζεται μείωση του αριθμού όλων των κατηγοριών απασχολουμένων στη γεωργία – κτηνοτροφία, εκτός από το οικογενειακό εργατικό δυναμικό.
Συγκεκριμένα, ο αριθμός των κατόχων και των μελών της οικογένειάς τους που απασχολήθηκαν στην εκμετάλλευση παρουσιάζει αύξηση κατά 2,3%, ενώ οι μόνιμοι εργάτες παρουσιάζουν μείωση κατά 4,6%, οι εποχικοί εργάτες κατά 13,6% και οι λοιποί απασχολούμενοι (αλληλοβοήθεια και κατ’ αποκοπή εργασία) κατά 24,5%.
Σε ό,τι αφορά τον αριθμό των ημερών εργασίας, συγκρίνοντας το 2013 με το 2009, οι ημέρες εργασίας των κατόχων και των μελών της οικογένειάς τους παρουσιάζουν αύξηση κατά 13,5% και των λοιπών απασχολουμένων κατά 15,7%.
Αντίθετα, οι ημέρες εργασίας των μόνιμων εργατών παρουσιάζουν μείωση κατά 5,5% και των εποχικών εργατών κατά 14,8%.
Κατά το 2013, το οικογενειακό εργατικό δυναμικό αποτελεί το 41,9% του συνόλου του εργατικού δυναμικού στη γεωργία – κτηνοτροφία. Οι εποχικοί εργάτες αντιστοιχούν στο 30,8% του συνόλου, οι λοιποί απασχολούμενοι στο 26,5% και οι μόνιμοι εργάτες στο 0,9%.
Επίσης, το 2013, το οικογενειακό εργατικό δυναμικό πραγματοποιεί το 85,3% του συνόλου των ημερών εργασίας στη γεωργία – κτηνοτροφία, όταν οι ημέρες εργασίας των εποχικών εργατών αντιστοιχούν στο 9,1%, των μονίμων εργατών στο 3,8% και των λοιπών απασχολουμένων στο 1,8% των συνολικών ημερών εργασίας.
Σε ό,τι αφορά τη μορφή απασχόλησης του οικογενειακού εργατικού δυναμικού, το 2013, από τους 1.218.274 κατόχους εκμεταλλεύσεων και απασχολούμενα μέλη της οικογένειάς τους, τα 938.526 άτομα (77,0%) απασχολούνται «αποκλειστικά» στη γεωργία – κτηνοτροφία, τα 39.931 άτομα (3,3%) άτομα απασχολούνται «κυρίως» και τα 239.816 άτομα (19,7%) απασχολούνται «δευτερευόντως».
Το 2013, σε σχέση με το 2009, ο αριθμός των κατόχων και των μελών της οικογένειάς τους που απασχολήθηκαν στην εκμετάλλευση «αποκλειστικά» ή «κυρίως» παρουσιάζουν αύξηση κατά 7,2% και 10,4%, αντίστοιχα, ενώ οι «δευτερευόντως» απασχολούμενοι παρουσιάζουν μείωση κατά 14,1%.
