Αντιμετωπίζοντας το μεταβαλλόμενο κλίμα – Νέα Λευκή Βίβλος
Η άνοδος της θερμοκρασίας, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η τήξη των πάγων, οι πυρκαγιές, οι πλημμύρες και οι ξηρασίες είναι απλώς ορισμένες από τις αλλαγές που έχει ήδη επιφέρει η κλιματική αλλαγή. Ακόμη κι αν ο κόσμος σταματούσε την εκπομπή των αερίων του θερμοκηπίου αύριο, το κλίμα θα εξακολουθούσε να αλλάζει για πολλές ακόμη δεκαετίες. Τον Απρίλιο η Επιτροπή δημοσίευσε προτάσεις για μια ολοκληρωμένη στρατηγική ώστε η Ευρωπαϊκή Ένωση να αντιμετωπίσει με ετοιμότητα την πραγματικότητα των κλιματικών αλλαγών.
Οι κλιματικές αλλαγές ήδη επιφέρουν αναπόφευκτες αλλαγές μεγάλης κλίμακας στο περιβάλλον, την κοινωνία και τις οικονομίες μας. Τα τελευταία 30 χρόνια ο αριθμός και η σφοδρότητα των ξηρασιών και των πλημμυρών στην Ευρώπη έχει αυξηθεί δραματικά. Οι επιβλαβείς επιπτώσεις των εν λόγω αλλαγών γίνονται όλο και πιο έκδηλες παγκοσμίως: οι υψηλότερες θερμοκρασίες αυξάνουν τον κίνδυνο εξάλειψης ορισμένων ειδών και τη μετάδοση μολυσματικών ασθενειών, η τήξη των πάγων επηρεάζει την παροχή ύδατος και αυξάνει τον κίνδυνο πλημμύρας, ενώ η αναγκαστική μετανάστευση από τις πιο πληγείσες περιοχές εντείνει την πιθανότητα συγκρούσεων και ανασφάλειας.
Από το 1998 η Ευρώπη έχει βιώσει περίπου 100 μεγάλες πλημμύρες, οι οποίες ευθύνονται για το θάνατο περισσότερων από 700 ανθρώπων, τη μετακίνηση περισσότερων από 500.000 ανθρώπων και προκάλεσαν ζημία δισεκατομμυρίων ευρώ. Τώρα η λειψυδρία πλήττει περίπου 100 εκατομμύρια ευρωπαίους πολίτες σε περισσότερα από τα μισά κράτη μέλη της ΕΕ.
Οι κλιματικές αλλαγές απειλούν να αυξήσουν και να επιδεινώσουν τα ακραία καιρικά φαινόμενα, με σημαντικές επιπτώσεις σε τομείς όπως η γεωργία, η ενέργεια, οι μεταφορές, η υγεία και ο τουρισμός. Θα επηρεάσουν ολόκληρες οικονομίες και κοινωνίες μέσω των επιπτώσεών τους στα φυσικά και βιολογικά στοιχεία των οικοσυστημάτων: το νερό, το έδαφος, την ατμόσφαιρα και τη βιοποικιλότητα.
Επομένως θα πρέπει να μάθουμε να προβλέπουμε τη ζημία που μπορούν να προκαλέσει η κλιματική αλλαγή και να λαμβάνουμε τα κατάλληλα μέτρα για την αποφυγή ή την ελαχιστοποίηση των δυσμενών επιπτώσεών, μια διαδικασία γνωστή ως προσαρμογή. Η έγκαιρη δράση θα οδηγήσει σε μετέπειτα μείωση του κόστους των ζημιών. Ορισμένα παραδείγματα προσαρμογής είναι η ανάπτυξη καλλιεργειών και ποικιλιών ανθεκτικών στην ξηρασία, η εξεύρεση τρόπων πιο αποδοτικής χρήσης του νερού σε περιοχές όπου σπανίζει και η ενίσχυση των παράκτιων μέσων αντιπλημμυρικής προστασίας.
Η ευθύνη για τις προσπάθειες προσαρμογής δεν μπορεί να βαρύνει μόνο τους ιδιώτες ή τις επιχειρήσεις. Επειδή οι επιπτώσεις θα ποικίλουν ανά περιοχή, οι περισσότερες στρατηγικές θα πρέπει να υιοθετηθούν σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. Μέχρι στιγμής, μόνο λίγα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν αναπτύξει στρατηγικές για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Προκειμένου να υιοθετηθεί μια ολοκληρωμένη και στρατηγική προσέγγιση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε μια Λευκή Βίβλο όπου επισημαίνει δράσεις για την ενίσχυση της προσαρμοστικότητας της Ευρώπης εν όψει του μεταβαλλόμενου κλίματος.
Μια Ευρωπαϊκή προσέγγιση
Η Λευκή Βίβλος προτείνει μια στρατηγική δύο σταδίων για την προσαρμογή στις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών στην ΕΕ, με στόχο τη διαμόρφωση ενός ευρωπαϊκού πλαισίου δράσης και την παροχή εργαλείων εκτίμησης των αναγκών, των μέτρων και της λήψης αποφάσεων των κρατών μελών στο κατάλληλο επίπεδο. Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα είναι να υποστηρίξει τις προσπάθειες των κρατών μελών μέσω μιας ολοκληρωμένης και συντονισμένης προσέγγισης σε επίπεδο ΕΕ. Η πρόθεση είναι να μην αντικατασταθούν δράσεις που πραγματοποιούνται ήδη, αλλά να συμπληρωθούν.
«Η ευθύνη για τις προσπάθειες προσαρμογής δεν μπορεί να βαρύνει μόνο τους ιδιώτες ή τις επιχειρήσεις.»
Η πρώτη φάση θα ολοκληρωθεί έως το 2012 και θα θέσει τις βάσεις για την προετοιμασία μιας πιο ολοκληρωμένης στρατηγικής προσαρμογής της ΕΕ για το 2013 και έπειτα. Η πρώτη φάση εστιάζει σε τέσσερα κύρια σημεία, το πρώτο εκ των οποίων επικεντρώνεται στην ανάγκη οικοδόμησης μιας σταθερής βάσης γνώσης. Είναι απαραίτητο να συγκεντρωθούν πληροφορίες για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε να διασφαλιστεί ότι θα ληφθούν αποτελεσματικές αποφάσεις. Παρόλο που σημαντική ποσότητα πληροφοριών υφίσταται ήδη, τα δεδομένα για τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών παραμένουν ανεπαρκή στο σύνολό τους και ποικίλουν σημαντικά ανά περιοχή. Επομένως, η Λευκή Βίβλος προτείνει τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού κέντρου ανταλλαγής πληροφοριών που θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως βάση δεδομένων για τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών, την τρωτότητα και τις βέλτιστες πρακτικές προσαρμογής ώστε να βελτιωθεί η ανταλλαγή πληροφοριών στην Ευρώπη. Ο μηχανισμός του κέντρου ανταλλαγής πληροφοριών 
αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία έως το 2011.
Δεύτερον, επειδή η κλιματική αλλαγή θα έχει μαζικές επιπτώσεις σε τόσους πολλούς διαφορετικούς τομείς, είναι ζωτικής σημασίας τα μέτρα προσαρμογής να ενσωματωθούν σε όλους τους κύριους τομείς πολιτικής. Τα μεταβαλλόμενα καιρικά φαινόμενα θα επηρεάσουν τη γεωργία και την αλιεία, καθώς και το σχεδιασμό υποδομών, τις πολιτικές για τις μεταφορές και την ενέργεια, τη δασοκομία, τη βιοποικιλότητα, το νερό και την υγεία. Η ενσωμάτωση της προσαρμογής σε όλους αυτούς τους τομείς θα συμβάλει στη μείωση της μακροπρόθεσμης τρωτότητας των εν λόγω τομέων.
Η προσαρμογή θα απαιτήσει χρηματοδότηση. Το τρίτο κύριο σημείο ορίζει μια σειρά δημοσίων και ιδιωτικών μέσων χρηματοδότησης, όπως η καλύτερη χρήση των τρεχόντων μηχανισμών χρηματοδότησης της ΕΕ, καθώς και η διερεύνηση της προοπτικής νέων μηχανισμών, όπως οι δυνατότητες ασφάλισης και η ανάπτυξη αγορακεντρικών εργαλείων.
Τέλος, η ΕΕ θα εντείνει τις προσπάθειές της για την ενσωμάτωση της κλιματικής προσαρμογής σε όλες τις εξωτερικές πολιτικές της, ώστε να παράσχει βοήθεια στις χώρες που πλήττονται περισσότερο από τις κλιματικές αλλαγές και να συνεργαστεί σε διεθνή ζητήματα προσαρμογής με χώρες εταίρους.
Η μείωση των εκπομπών παραμένει ζήτημα ζωτικής σημασίας
Ενώ η προσαρμογή αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής, η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, μια διαδικασία γνωστή ως μετριασμός της κλιματικής αλλαγής, είναι εξίσου σημαντική. Ο στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι να περιοριστεί η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη στους 2°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα – το όριο άνω του οποίου κινδυνεύουμε με μη αναστρέψιμη κλιματική αλλαγή. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να σταθεροποιήσουμε τις παγκόσμιες εκπομπές εντός της επόμενης δεκαετίας και να τις μειώσουμε στο ήμισυ περίπου των επιπέδων του 1990 έως τα μέσα αυτού του αιώνα.
Η ΕΕ έχει ήδη δεσμευτεί να αναλάβει ταχύτατη δράση για τη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου μέσω της δέσμης μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια που υιοθετήθηκε το Δεκέμβριο του 2008 και να μετατρέψει την Ευρώπη σε μια κοινωνία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Όμως ο μετριασμός από μόνος του δεν αρκεί, καθώς οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών αναμένεται να είναι πιο σημαντικές από ότι έχει προβλεφθεί και θα συμβούν ανεξάρτητα από τα μέτρα που ήδη εφαρμόζονται.
Μελλοντική δράση
Η καλή συνεργασία μεταξύ ΕΕ, κρατικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών θα είναι ουσιαστική για την επιτυχία της πρώτης φάσης των προτεινομένων δράσεων προσαρμογής. Προκειμένου να υποστηρίξει το συντονισμό των προσπαθειών και να προωθήσει το πλαίσιο, η Επιτροπή θα συστήσει μια ομάδα καθοδήγησης για τις επιπτώσεις και την προσαρμογή (IASG), ένα συμβουλευτικό φόρουμ αποτελούμενο από εκπροσώπους των κρατών μελών της ΕΕ που εμπλέκονται στη διαμόρφωση εθνικών και περιφερειακών προγραμμάτων προσαρμογής, το οποίο θα πραγματοποιεί διαβουλεύσεις με εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών και της επιστημονικής και επιχειρηματικής κοινότητας. Θα υποστηρίζεται από τεχνικές ομάδες εργασίας.
πηγή: περιβάλλον για τους ευρωπαίους
