Τα μήλα, τα χιλιόμετρα, η ενέργεια και το περιβάλλον
Γιώργος Νάνος, Αναπλ. Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Αφορμή για να γράψω αυτά που ακολουθούν ήταν παλιότερος προβληματισμός μου και ένα πρόσφατο άρθρο ενός Γερμανού επιστήμονα, που εκτίμησε την κατανάλωση ενέργειας για να παραχθεί και φτάσει στο πιάτο ενός Γερμανού καταναλωτή ένα κιλό μήλων όταν αυτό παράχθηκε τοπικά και συντηρήθηκε για 5 μήνες στη χώρα ή μεταφέρθηκε χιλιάδες χιλιόμετρα με τον πιο φτηνό τρόπο σήμερα – με εμπορευματοκιβώτια μέσω θαλάσσης – από τη Νότια Αφρική (2 εβδομάδες ταξίδι) ή από τη Ν. Ζηλανδία (4 εβδομάδες ταξίδι). Αυτό βέβαια σημαίνει έκλυση διοξειδίου του άνθρακα στο περιβάλλον αλλά όχι μόνο.
Δεν το είδε οικονομικά καθώς τα μεροκάματα των εργατών στη Νότια Αφρική είναι 2-3 € και το κόστος παραγωγής ενός κιλού αχλαδιών είναι λιγότερο από 15 λεπτά, ενώ στην Ελλάδα ξεπερνά τα 60 λεπτά. Για όσους ξέρουν αυτό οφείλεται στο ότι εδώ στην Ελλάδα και Ευρώπη γενικότερα χρησιμοποιούμε περισσότερες εισροές (κυρίως χημικά!) και φυσικά τα μεροκάματα είναι πολύ υψηλότερα. Αλλά στην Ελλάδα και από αλλού χάνουμε! Δεν είναι ο μικρός κλήρος μας αλλά ακριβώς το αντίθετο. Παρά το μικρό κλήρο η παραγωγή μήλων ανά στρέμμα στην Ελλάδα δεν ξεπερνά τους 3 τόνους, ενώ στη Γερμανία είναι 4 τόνοι και στη Νέα Ζηλανδία 9 τόνοι! Κάτι δεν κάνουμε καλά; Χρησιμοποιούμε περισσότερες εισροές και παίρνουμε λιγότερα φρούτα; Ναι, γιατί μας λείπει η σύνδεση έρευνας και παραγωγής και γιατί οι παραγωγοί μας ποτέ δεν ζήτησαν, δεν πίστεψαν ή δεν άκουσαν ότι καινοτόμο μπορούσε να βοηθήσει την οικονομικότητα της ‘επιχείρησης’ τους!
Ας τα αφήσουμε όμως αυτά και ας πάμε στο άρθρο του Γερμανού για τα μήλα της Γερμανίας. Εκεί λοιπόν καταναλώνουν 4,1 MJ ενέργειας ανά κιλό παραχθέντος μήλου και συντηρημένου 5 μήνες, ενώ τα εισαγόμενα μήλα κόστισαν 5,4-6,1 MJ ενέργειας ανά κιλό παραχθέντος μήλου για να φτάσουν στον καταναλωτή της Γερμανίας, δηλαδή πάνω από 33% αυξημένη ενέργεια. Δεν θα πω τίποτα για τη μόλυνση του περιβάλλοντος από την κατανάλωση καυσίμων για τα ταξίδια αυτά. Ας σκεφτούμε όμως όλα τα άλλα, όπως θέσεις εργασίας (μην σκεφτόμαστε μόνο τους εργάτες γης, τόσοι άλλοι ωφελούνται από την τοπική πρωτογενή παραγωγή, ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΞΕΧΝΑΜΕ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ ΑΥΤΟ;), τον πληθυσμό στην ύπαιθρο, τη διατήρηση της καλλιεργούμενης έκτασης, το ότι όλα τα φρούτα και λαχανικά στη Γερμανία είναι πιστοποιημένα ότι δεν έχουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων και σέβονται το περιβάλλον (και τα περισσότερα εισαγόμενα έχουν επίσης πιστοποίηση!), τότε, χωρίς δεύτερη σκέψη, μιλάμε για αναγκαιότητα υποστήριξης της ντόπιας παραγωγής υψηλής αξίας προϊόντων. Φανταστείτε και τι σημασία έχει η ανωτέρω εργασία (γράφηκε πριν 2 χρόνια) με τη σημερινή πραγματικότητα με το πετρέλαιο να πετάει στα ύψη και τις μεταφορές να γίνονται απίθανα ακριβότερες στο εγγύς μέλλον!
Αν πάμε στην Ελληνική πραγματικότητα, τα εισαγόμενα είναι ουκ ολίγα και ενεργειακά πιο ακριβά (πρέπει να ταξιδέψουν πλην των 7 θαλασσών του κόσμου και όλη την Ευρώπη ξεκινώντας από το λιμάνι του Ρότερνταμ), ενώ η μικρή παραγωγή ανά στρέμμα, ο πολυτεμαχισμός και οι πολλές εισροές στην Ελλάδα κάνουν τη ντόπια παραγωγή ιδιαίτερα ενεργοβόρα. Από δική μας μελέτη βρέθηκε ότι μόνο για την παραγωγή μήλων με ολοκληρωμένη διαχείριση στη Ζαγορά (χωρίς πολλές σπατάλες εισροών) χρειάστηκαν 2,4 MJ/κιλό μήλων, όταν οι αντίστοιχες τιμές στη Γερμανία ήταν 1,15 και στη Νέα Ζηλανδία 0,9. Τι πρέπει να κάνουμε; Δεν χρειάζεται και πολλή σκέψη ή θα δράσουμε οργανωμένα ή θα κοιτάμε απαθείς τους νέους άνεργους στις πόλεις να περιφέρονται και την ύπαιθρο να νεκρώνεται. Η μελέτη που κατατέθηκε πριν λίγες ημέρες για την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών στο Πήλιο είναι προς αυτή την κατεύθυνση.
Ας ελπίσουμε ότι θα χρηματοδοτηθεί και θα υλοποιηθεί χωρίς τοπικισμούς και πολιτικές ίντριγκες. Υπάρχει και μια τρίτη λύση: να γίνουμε όλοι δημόσιοι υπάλληλοι (αυτό που ευχόμαστε όλοι!) και να υπάρχει ένα ποτάμι με χρυσάφι να τους πληρώνουμε (και να χάνεται και κάμποσο με μίζες και τα συναφή!). ΟΝΕΙΡΟ ΘΕΡΙΝΗΣ ΝΥΚΤΟΣ ΧΩΡΙΣ ΦΕΓΓΑΡΙ!
Δεν το είδε οικονομικά καθώς τα μεροκάματα των εργατών στη Νότια Αφρική είναι 2-3 € και το κόστος παραγωγής ενός κιλού αχλαδιών είναι λιγότερο από 15 λεπτά, ενώ στην Ελλάδα ξεπερνά τα 60 λεπτά. Για όσους ξέρουν αυτό οφείλεται στο ότι εδώ στην Ελλάδα και Ευρώπη γενικότερα χρησιμοποιούμε περισσότερες εισροές (κυρίως χημικά!) και φυσικά τα μεροκάματα είναι πολύ υψηλότερα. Αλλά στην Ελλάδα και από αλλού χάνουμε! Δεν είναι ο μικρός κλήρος μας αλλά ακριβώς το αντίθετο. Παρά το μικρό κλήρο η παραγωγή μήλων ανά στρέμμα στην Ελλάδα δεν ξεπερνά τους 3 τόνους, ενώ στη Γερμανία είναι 4 τόνοι και στη Νέα Ζηλανδία 9 τόνοι! Κάτι δεν κάνουμε καλά; Χρησιμοποιούμε περισσότερες εισροές και παίρνουμε λιγότερα φρούτα; Ναι, γιατί μας λείπει η σύνδεση έρευνας και παραγωγής και γιατί οι παραγωγοί μας ποτέ δεν ζήτησαν, δεν πίστεψαν ή δεν άκουσαν ότι καινοτόμο μπορούσε να βοηθήσει την οικονομικότητα της ‘επιχείρησης’ τους!
Ας τα αφήσουμε όμως αυτά και ας πάμε στο άρθρο του Γερμανού για τα μήλα της Γερμανίας. Εκεί λοιπόν καταναλώνουν 4,1 MJ ενέργειας ανά κιλό παραχθέντος μήλου και συντηρημένου 5 μήνες, ενώ τα εισαγόμενα μήλα κόστισαν 5,4-6,1 MJ ενέργειας ανά κιλό παραχθέντος μήλου για να φτάσουν στον καταναλωτή της Γερμανίας, δηλαδή πάνω από 33% αυξημένη ενέργεια. Δεν θα πω τίποτα για τη μόλυνση του περιβάλλοντος από την κατανάλωση καυσίμων για τα ταξίδια αυτά. Ας σκεφτούμε όμως όλα τα άλλα, όπως θέσεις εργασίας (μην σκεφτόμαστε μόνο τους εργάτες γης, τόσοι άλλοι ωφελούνται από την τοπική πρωτογενή παραγωγή, ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΞΕΧΝΑΜΕ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ ΑΥΤΟ;), τον πληθυσμό στην ύπαιθρο, τη διατήρηση της καλλιεργούμενης έκτασης, το ότι όλα τα φρούτα και λαχανικά στη Γερμανία είναι πιστοποιημένα ότι δεν έχουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων και σέβονται το περιβάλλον (και τα περισσότερα εισαγόμενα έχουν επίσης πιστοποίηση!), τότε, χωρίς δεύτερη σκέψη, μιλάμε για αναγκαιότητα υποστήριξης της ντόπιας παραγωγής υψηλής αξίας προϊόντων. Φανταστείτε και τι σημασία έχει η ανωτέρω εργασία (γράφηκε πριν 2 χρόνια) με τη σημερινή πραγματικότητα με το πετρέλαιο να πετάει στα ύψη και τις μεταφορές να γίνονται απίθανα ακριβότερες στο εγγύς μέλλον!
Αν πάμε στην Ελληνική πραγματικότητα, τα εισαγόμενα είναι ουκ ολίγα και ενεργειακά πιο ακριβά (πρέπει να ταξιδέψουν πλην των 7 θαλασσών του κόσμου και όλη την Ευρώπη ξεκινώντας από το λιμάνι του Ρότερνταμ), ενώ η μικρή παραγωγή ανά στρέμμα, ο πολυτεμαχισμός και οι πολλές εισροές στην Ελλάδα κάνουν τη ντόπια παραγωγή ιδιαίτερα ενεργοβόρα. Από δική μας μελέτη βρέθηκε ότι μόνο για την παραγωγή μήλων με ολοκληρωμένη διαχείριση στη Ζαγορά (χωρίς πολλές σπατάλες εισροών) χρειάστηκαν 2,4 MJ/κιλό μήλων, όταν οι αντίστοιχες τιμές στη Γερμανία ήταν 1,15 και στη Νέα Ζηλανδία 0,9. Τι πρέπει να κάνουμε; Δεν χρειάζεται και πολλή σκέψη ή θα δράσουμε οργανωμένα ή θα κοιτάμε απαθείς τους νέους άνεργους στις πόλεις να περιφέρονται και την ύπαιθρο να νεκρώνεται. Η μελέτη που κατατέθηκε πριν λίγες ημέρες για την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών στο Πήλιο είναι προς αυτή την κατεύθυνση.
Ας ελπίσουμε ότι θα χρηματοδοτηθεί και θα υλοποιηθεί χωρίς τοπικισμούς και πολιτικές ίντριγκες. Υπάρχει και μια τρίτη λύση: να γίνουμε όλοι δημόσιοι υπάλληλοι (αυτό που ευχόμαστε όλοι!) και να υπάρχει ένα ποτάμι με χρυσάφι να τους πληρώνουμε (και να χάνεται και κάμποσο με μίζες και τα συναφή!). ΟΝΕΙΡΟ ΘΕΡΙΝΗΣ ΝΥΚΤΟΣ ΧΩΡΙΣ ΦΕΓΓΑΡΙ!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου