Η τυποποίηση άνοιξε νέους δρόμους για το τσίπουρο

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ένα από τα πλέον παραδοσιακά ελληνικά ποτά ξεκίνησε το ταξίδι του προς την οργανωμένη -εγχώρια αρχικά και, εν συνεχεία, παγκόσμια- αγορά ως επώνυμο προϊόν. Στην πορεία, απέκτησε (το 2007) μια σημαντική ασπίδα προστασίας και μαζί το διαβατήριο για μια διεθνή καριέρα ύστερα από την αναγνώρισή του από την Ε.Ε. ως ΠΟΠ.

Σήμερα, δύο δεκαετίες μετά, τα μηνύματα για το τυποποιημένο τσίπουρο -περί ου ο λόγος- είναι άκρως θετικά. Οι πωλήσεις στο μεσοδιάστημα ενισχύθηκαν και συνεχίζουν να αυξάνονται, σε βαθμό που να ροκανίζει πια και μερίδια από ένα άλλο καταξιωμένο ελληνικό ποτό, το ούζο, οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο χώρο πληθαίνουν και ένα μικρό μεν αλλά σημαντικό ποσοστό της παραγωγής παίρνει το δρόμο για το εξωτερικό, καθώς το τσίπουρο αρχίζει να «κτίζει» το όνομά του και διεθνώς.
Οι προοπτικές θα μπορούσαν να είναι ακόμα πιο ευοίωνες αν η ελληνική αγορά δεν εξακολουθούσε να ταλανίζεται από τις στρεβλώσεις που προκαλεί η παράνομη (υπό την ανοχή της πολιτείας, όμως) διακίνηση του χύμα προϊόντος αλλά και από ανεπίλυτα θεσμικά προβλήματα, όπως αυτό που σχετίζεται με το πλαίσιο λειτουργίας των αποστακτήρων.
«Ουσιαστικά η αγορά εμφιαλωμένου τσίπουρου στην Ελλάδα βρίσκεται στα σπάργανα. Διανύουμε ακόμα την πρώτη γενιά των αποσταγματοποιών», λέει στην Agrenda κ. Μάκης Τσιλιλής, υπεύθυνος παραγωγής της ομώνυμης ποτοποιίας, μιας εκ των leader της αγοράς σήμερα και από τις πρώτες που επένδυσαν στο επώνυμο τσίπουρο πριν από είκοσι χρόνια».
Αν και εμβρυική, όμως, η εν λόγω αγορά καταγράφει υψηλούς ρυθμούς της τάξης του 20% ετησίως, «νικώντας» ακόμα και την οικονομική κρίση. Όπως υποδεικνύουν τα στοιχεία του ΣΕΑΟΠ, μέσα σε τρία χρόνια, η συνολική παραγωγή αυξήθηκε σχεδόν κατά 1 εκατ. λίτρα: από τα περίπου 2 εκατ. λίτρα το 2005 φτάσαμε το 2008 στα 2,9 εκατ. λίτρα, ενώ, όπως εκτιμά ο κ. Τσιλιλής το 2009 η παραγωγή έσπασε το φράγμα των 3 εκατ. λίτρων.
Από την ποσότητα αυτή, ένα ποσοστό της τάξης του 8% πήρε το δρόμο για το εξωτερικό. Πρόκειται για σημαντική αύξηση αν σκεφτεί κανείς ότι μερικά χρόνια πριν οι εξαγωγές κάλυπταν μόλις το 1% της συνολικής παραγωγής.

«Κλέβει» μερίδια από το ούζο
Ενδεικτική της ισχυρής δυναμικής του κλάδου είναι επίσης και η είσοδος όλο και περισσότερων νέων παραγωγών στο «παιχνίδι». Σήμερα οι αποσταγματοποιοί του χώρου φτάνουν τους 70 σε όλη την Ελλάδα, ενώ οι ετικέτες που βρίσκει κανείς στην αγορά ξεπερνούν τις 30 όταν δύο χρόνια πριν περιορίζονταν σε μια δεκάδα. Τους περισσότερους πόντους κερδίζει το καθαρό (χωρίς γλυκάνισο, δηλαδή) τσίπουρο, επιβεβαιώνοντας την τάση των Ελλήνων καταναλωτών για «καθαρές» γεύσεις.
Η ολοένα αυξανόμενη ζήτηση για εμφιαλωμένο τσίπουρο αλλάζει άρδην και τους συσχετισμούς δυνάμεων με το έτερο εθνικό μας ποτό, το ούζο. Το τελευταίο, αν και εξακολουθεί να έχει τη μερίδα του λέοντος στον άτυπο ελληνικό «εμφύλιο», βλέπει τα τελευταία χρόνια τα ποσοστά του να σημειώνουν κάμψη.
Το 2008 πωλήθηκαν περί τις 14 εκατ. φιάλες των 750 ml με ούζο και τσίπουρο. Από αυτές, εκτιμάται ότι 10 εκατ. φιάλες περιείχαν ούζο ενώ 4 εκατ. τσίπουρο. Ωστόσο, η αξία του τσίπουρου που πουλήθηκε μέσω των μεγάλων σούπερ μάρκετ ανήλθε στα 5,1 εκατ. ευρώ, έναντι 4,8 εκατ. ευρώ που ήταν οι αντίστοιχες πωλήσεις το 2007. Αντίθετα, το ούζο με πωλήσεις αξίας 17,7 εκατ. ευρώ το 2008 κατέγραψε μείωση της τάξης του 4,23% σε σχέση με ένα χρόνο πριν.
Το άνοιγμα της αγοράς που έφερε η τυποποίηση -σε συνδυασμό με την ζήτηση για φθηνότερα προϊόντα ένεκα της κρίσης- δεν ήταν δυνατό να αφήσει αδιάφορες τις μεγάλες αλυσίδες του λιανεμπορίου που έσπευσαν να ρίξουν στην αγορά τα «δικά» τους, «ανώνυμα» τσίπουρα. Σύμφωνα με στοιχεία της ΙRΙ, στο πρώτο τρίμηνο του 2009 οι πωλήσεις τσίπουρου ιδιωτικής ετικέτας αυξήθηκαν κατά 319,5%, όταν οι πωλήσεις επώνυμων προϊόντων κατέγραψαν αύξηση κατά 7,3%.

Τα προβλήματα
Τα έκτακτα δημοσιονομικά μέτρα της κυβέρνησης επιφύλασσαν μια δυσάρεστη και μάλιστα διπλή έκπληξη για τους παραγωγούς εμφιαλωμένου τσίπουρου. Ο αποσταγματοποιοί άκουσαν αρχικά τον υπουργό Οικονομικών, Γ. Παπακωνσταντίνου να μιλάει να μιλάει για αύξηση 10% στον ΕΦΚ στα αλκοολούχα για να διαπιστώσουν στη συνέχεια ότι στο νομοσχέδιο που κατατέθηκε και ψηφίστηκε από τη Βουλή το 10% είχε γίνει…30%. Πρόκειται για την τέταρτη στη σειρά αύξηση του ΕΦΚ στο εμφιαλωμένο τσίπουρο ο οποίος, σχολιάζει ο κ. Τσιλιλής, μέσα σε διάστημα 15 μηνών έχει αυξηθεί συνολικά κατά 90%. Η τελευταία αύξηση επιβάρυνε το κόστος μιας φιάλης τσίπουρου κατά 1,7 ευρώ.
Την ίδια ώρα, ωστόσο, που η πολιτεία επιβάλλει νέο «καπέλο» στους νόμιμους παραγωγούς, εξακολουθεί να βλέπει πλήθος εσόδων από τον ΦΠΑ και τον ΕΦΚ να χάνονται από την παράνομη διακίνηση του χύμα τσίπουρου. Το τελευταίο, συν τοις άλλοις, είναι και ανεξέλεγκτο ποιοτικά πράγμα που, σύμφωνα με τους αποσταγματοποιούς, εγκυμονεί κινδύνους για τη δημόσια υγεία. Κι, όμως, συχνά βρίσκεται ακόμα και στο ράφι των σούπερ μάρκετ…Τονίζοντας την ανάγκη να χτυπηθεί το «παρεμπόριο» χύμα τσίπουρου, αρκετοί επιχειρηματίες μιλούν ανοιχτά για «ξέπλυμα» οινοπνεύματος και σημειώνουν πως η πώληση του χύμα σήμερα επιτρέπεται αρκεί να έχει κανείς «για τα μάτια του κόσμου» τιμολόγιο από παραδοσιακό παραγωγό.
Ο κ. Τσιλιλής επικαλείται το παράδειγμα της γκράπας, του ιταλικού ποτού που διαγράφει εντυπωσιακή πορεία και έχει καταξιωθεί στη διεθνή αγορά. «Κλειδί», κατά τον ίδιο, ήταν η συμφωνία-δέσμευση που ανέλαβαν και, στη συνέχεια, έκαναν πράξη όλοι οι οργανωμένοι φορείς της χώρας (από τους παραγωγούς και τους μεταποιητές μέχρι το κράτος) για την αυστηρή απαγόρευση διακίνησης χύμα ποσοτήτων και την παράλληλη προώθηση του τυποποιημένου προϊόντος στο εξωτερικό μέσω σύγχρονων μεθόδων μάρκετινγκ.
Τέλος, δεν λείπουν και τα θεσμικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με την παραγωγή. Οι αποσταγματοποιοί εκφράζουν το παράπονο ότι η πρόσφατη υπουργική απόφαση για τους αποστακτήρες στην ουσία προέκυψε ερήμην τους και αντί να λύνει, προσθέτει νέα προβλήματα, επιπλέον γραφειοκρατία και επιπρόσθετα κόστη στον κλάδο των νόμιμων παραγωγών.

agronews.gr